Ocena funkcjonowania i środowiska życia osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności w oparciu o ICF
PROJEKT NAUKOWY
„Ocena funkcjonowania i środowiska życia osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności w oparciu o ICF”
współfinansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Kierownik merytoryczny projektu:
Dr hab. n o zdr. Agnieszka Sozańska, prof. UR
Kierownik administracyjny projektu:
Mgr Jan Bury
Zespół badawczy:
Dr Agnieszka Wiśniowska-Szurlej
Dr Bernard Sozański
Mgr Anna Olech-Kucięba
Celem projektu jest: stworzenie warunków do udzielenia optymalnego wsparcia osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności (OZN) w zakresie ich rehabilitacji społecznej i zawodowej poprzez opracowanie i walidację profilu kategorialnego opartego na ICF do kompleksowej oceny funkcjonowania (funkcji, aktywności, uczestnictwa) i środowiska życia tych osób przez Uniwersytet Rzeszowski w okresie od 01-04-2024 do 31-03-2025.
Pierwszym etapem projektu było przygotowanie wstępnej wersji profilu kategorialnego opartego na klasyfikacji ICF do oceny funkcjonowania i środowiska życia osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Procedura przygotowania profilu kategorialnego była złożona z 4 faz przygotowanych zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, w tym:
- Przeglądu systematycznego piśmiennictwa światowego na temat problemów funkcjonalnych i barier środowiska osób z upośledzeniem funkcji, ograniczeniem aktywności i uczestnictwa.
- Analizy klinicznej sytuacji zdrowotnej osób z niepełnosprawnosciami w Polsce, polegającej na ocenie ich stanu zdrowia i funkcjonowania, jak również analizie stosowanych w praktyce narzędzi służących do oceny stanu zdrowia, funkcjonowania i środowiska osób z chorobami przewlekłymi ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
- Realizacji wywiadów z osobami z chorobami przewlekłymi ze znacznym stopniem niepełnosprawności, w celu analizy wybranych do profilu kategorii ICF oraz ewentualnych innych obszarów wymagających oceny wskazanych przez badane osoby.
- Realizacji wywiadu moderowanego w grupie fokusowej ekspertów dyscyplin medycznych i społecznych pracujących z osobami ze znacznym stopniem niepełnosprawności, w celu analizy wybranych w profilu kategorii ICF oraz ewentualnych innych obszarów wymagających oceny wskazanych przez te osoby w poprzednim etapie.
Pierwszy etap projektu zakończyła konferencja konsensusu, w trakcie której ustalono testową wersję profilu kategorialnego oraz opracowano proste intuicyjne definicje dla poszczególnych kodów ICF. Konferencja odbyła się 15 maja 2024 roku w Instytucie Nauk o Zdrowiu Kolegium Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego.
W czerwcu 2024 zespół projektowy sformułował pytania i dobrał narzędzia pomiarowe do oceny poszczególnych kategorii ICF zawartych w utworzonym profilu kategorialnym. Następnie wykonano wstępne badanie wiarygodności profilu kategorialnego. Dwóch niezależnych fizjoterapeutów przebadało 20 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Na podstawie tego badania uzyskano informacje zwrotne na temat korzystania z zaproponowanego modelu oceny, w tym porównywalności dwóch nienależnych ocen. Wprowadzono korekty do zaproponowanego protokołu badania.
Kolejnym etapem projektu było przeprowadzenie badania na terenie województwa podkarpackiego wśród 250 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Na podstawie uzyskanych wyników dokonano walidacji pierwszej wersji profilu kategorialnego do oceny funkcjonalnej osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Ustalono drugą wersję profilu kategorialnego poprzez eliminację kodów, które najczęściej były „nieaktywne” w badaniu. Druga wersja profilu kategorialnego ostatecznie zawiera 36 kodów, w tym 9 kodów dotyczących funkcji ciała, 19 kodów dotyczących aktywności i uczestniczenia oraz 8 czynników środowiskowych.
Wszystkie etapy projektu zostały zrealizowane, zaś założenia i wskaźniki projektu zostały osiągnięte.
Wypracowany w trakcie trwania projektu profil kategorialny umożliwia standaryzację w podejściu do oceny stanu funkcjonalnego osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, ich aktywności i uczestniczenia oraz barier występujących w środowisku ich życia.