Językowe zagadki detektywa Sowy – polszczyzna dla najmłodszych
Ten dział w całości poświęcamy naszym najmłodszym odbiorcom. Będziemy w nim prezentować ciekawostki, zagadki i łamigłówki językowe dla młodszych i trochę starszych, a nawet tych bardziej dorosłych.

Za nami tłusty czwartek. Detektyw Sowa bardzo lubi słodkie smakołyki, którymi w tym dniu, każdy niemal z nas się delektuje. Największym jego przysmakiem są pączki, o czym chciałby napisać swoim licznym przyjaciołom. Detektyw Sowa jest świetnym specjalistą w swojej dziedzinie, jednak nie zawsze radzi sobie z zawiłościami języka polskiego. Pomóż mu by mógł poprawnie zredagować swój tekst.
Uzupełnij luki wstawiając wyraz pączek w odpowiedniej formie oraz określ jego przypadek i liczbę w poniższych zdaniach:
- Bardzo lubię ______________
- W osiedlowym sklepie dziś zabrakło _____________
- Przyglądałem się ___________ na wystawie w cukierni
- Marzę o _______________ z budyniem
- Na bezludnej wyspie tęskniłbyś za ________________ czy za smartfonem?
Rozwiązanie zagadki zostanie opublikowane 14.03.2025. Wtedy też pojawi się dla Was nowa zagadka.
Zapraszamy do odwiedzenia strony i przekonania się, czy Wasze odpowiedzi były prawidłowe.
Kto z nas nie lubi wiosny? Pierwsze prawdziwie wiosenne dni już za nami. Detektyw Sówka również lubi tę porę roku, ale gdy wygrzewał się na słońcu, zauważył, że po zimie nagle pogorszyła mu się pamięć. Dobrze znał przysłowia o wiośnie, ale tym razem wszystko mu się pomieszało. Z rozsypanek w nawiasie ułóż właściwe słowa pasujące do zdań tak, by utworzyły znane przysłowia.
- Jedna wiosny nie czyni (KSAÓKAJŁ)
- Kiedy się jaskółka zniża, deszcz się do nas ( ZLAIBŻ )
- W marcu jak w ___________. (NARGCU)
- Kwiecień ___________, bo przeplata, trochę zimy trochę lata. (CIEŃEPL)
- A po lutym _________ spieszy, koniec zimy wszystkich cieszy. (ACRZME)
Wykonałeś już to zadanie? W takim razie wpisz odkryte słowa w odpowiednie pola krzyżówki, a poznasz nazwę pierwszego zwierzęcia, jakie Mały Książę zobaczył na Ziemi.
Dnia 28 marca obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Żelków. Pan Sówka bardzo je lubi. Dziś zjadł je na deser, ale jego talerz wygląda nieco inaczej. Umieścił na nim części zdania wyrwane z tekstów. Zostawił Ci wskazówkę: każdej części zdania przypisany jest odpowiedni kolor żelków. Pod wskazówką znajdziesz zdania z podkreślonymi wyrazami. Odkryj, które kolory żelków zjadł Pan Sówka, zamalowując wyrazy na talerzu odpowiednim kolorem.
Wskazówka:

Brytfanna natychmiast wypełniła się po brzegi apetyczną i wonną pieczenią wołową (…)
Wszystkie te furtki prowadzą do rozmaitych sąsiednich bajek (…)
Kluczyki od furtek przechowuje w dużej srebrnej szkatule (…)
Bardzo często posyła nas do różnych bajek po sprawunki.
Do ciastek podano nam czekoladę (…) Na stole na dużych półmiskach leżały marcepanowe zwierzątka i lalki oraz marmoladki, cukierki i owoce w cukrze.
Na kryształowych talerzach i wazach ułożone były winogrona, brzoskwinie, mandarynki, truskawki i rozmaite inne owoce oraz przeróżne gatunki lodów w czekoladowych foremkach.
Zbliża się Wielkanoc. Detektyw Sówka chce Wam złożyć serdeczne życzenia. Jednocześnie ma problem z kolorowanką. Chyba zapomniał podstawowych części mowy… Czy Ty je pamiętasz? Każdej części mowy przypisany jest odpowiedni kolor. Jeżeli dobrze rozpoznasz część mowy, pomożesz Sówce dokończyć wielkanocny rysunek.
Granatowy – zaimek
Różowy – czasownik
Zielony – przymiotnik
Żółty – liczebnik
Szary – rzeczownik

biegnie A 11
ona B 9
ciasta C 17
ciekawski C 10
babka G 17
będę odpoczywać H 14
chrzan F 16
czmychnęli C 8
czysty F 15
doprawić G 8
dwa B 13
dwudziesty E 12
jajka G 16
kolorowy C 15
koszyk H 16
koszyk B 16
kurczaczek C 16
medytować E 8
mieszać E 11
miły A 10
wróciła B 8
mój D 17
myśli A 13
strzelili B 11
nadzwyczajny I 10
namaluję D 8
naprawię C 14
nic C 9
nie zdamy B 14
nigdy G 9
nigdzie H 9
nikt D 6
oblaliśmy F 8
obrus F 17
odpoczniecie I 11
opowiem H 11
ozdobimy F 12
pieczemy E 14
pierwszy A 12
zdrowa B 10
pięcioro F 13
pisanka D 15
podwójnie I 12
pokochaliśmy F 7
pokolorujesz D 10
pomaszerowali C 11
pomogę H 12
poprawię D 7
posolić I 14
poświęcimy D 11
powiedział A 14
pójdą B 12
półtora G 12
prawdziwy G 15
przygotowujemy E 13
skończyli C 13
słodzimy H 8
smaczny D 9
sobie E 9
sprzątała F 14
stonowany B 15
świąteczny F 10
święconka E 16
ta E 17
tam F 6
tamta E 18
trzeci D 12
trzy C 12
trzy czwarte H 13
twój E 6
ucieszyłyśmy się G 11
upieczony E 10
upiekła G 7
Uzdrowimy D 13
wdzięczny D 14
wiarygodny E 15
wielkanocny G 10
wszyscy F 9
wyjątkowy H 15
wyobrazili C 7
zajączek D 16
zastanowię się G 14
zawsze F 18
zjadłyśmy I 13
zmartwychwstały H 10
znajdziemy F 11
zobaczę G 13
żaden E 7
Pan Sówka bardzo lubi wysokie temperatury i cieszy się, że nadeszła już wiosna. Niepokój budzi jednak stan kwiatków w jego ogrodzie. By zakwitły, musi dopasować rzeczownik do odpowiedniego przypadka i umieścić go na właściwym kwiatku. Pierwszy kwiatek to biernik, drugi to dopełniacz. Czy pomożesz Detektywowi Sówce upiększyć jego ogródek?


Napisać ( kogo? co?) post czy (kogo czego) posta?
Używać (kogo? co?) proszek czy (kogo czego) proszku?
Skosztować (kogo? co?) ciasto czy (kogo czego) ciasta?
Wyrwać (kogo? czego?) zęba czy (kogo co) ząb?
Znaleźć (kogo czego) dolara czy (kogo co) dolar?
Brakuje mi (kogo co) pięć złotych czy (kogo czego) pięciu złotych?
Przestrzegam (kogo co) prawo czy (kogo czego) prawa?
Wysyłam (kogo czego) e-maila czy (kogo co) e-mail?
Zjem (kogo czego) kotleta czy ( kogo co) kotlet?
Zjem (kogo czego) kebaba czy (kogo co) kebab?
Ustąpić (kogo czego) miejsca czy (kogo co) miejsce?
Grać w (kogo co) bilard czy (kogo czego) billarda?
Zjem (kogo czego) szaszłyka czy (kogo co) szaszłyk
By Twój trud nie był daremny, w nagrodę za zaangażowanie mamy dla Ciebie ciekawostkę
Ciekawostka:
Czasownik bronić ma inny sens w zależności od tego, czy łączy się z dopełniaczem, czy z biernikiem. Bronić ojczyzny, bronić króla (dopełniacz) to ‘odpierać atak, ochraniać, zwykle z bronią w ręku’. Bronić córkę przed złym towarzystwem (biernik), to ‘chronić przed kimś, przed czymś, osłaniać, zabezpieczać’. Czasownik dotknąć w połączeniu z dopełniaczem: dotknął czoła to’ zbliżył rękę aż do zetknięcia’, a w połączeniu z biernikiem: dotknął matkę swoimi słowami to ‘sprawił matce przykrość’.
Detektyw Sówka niedawno odbył rozmowę z Tajnym Agentem Liskiem. Ich dialog podsłuchiwała Wiewiórka, która zapisała zdanie Detektywa Sówki. Aby przekazać wiadomość dalej, przygotowała zagadkę typu ABC z użyciem analizy składniowej, która ułatwiła jej zaszyfrowanie treści. Spróbuj odgadnąć zagadkę.

A. Uważam, że to Sikorka ukradła naszyjnik, który jest tak cenny, a teraz nie chce się do tego przyznać, więc wymyśla kolejne kłamstwa.
B. Nie ufam przypadkom, dlatego zanim oskarżę kogokolwiek, zbieram dowody i słucham, ale tym razem wiem, że to sprawka Borsuka.
C. Jestem przekonany, że tym razem wina leży po stronie Jeża Alberta, który tylko udaje, że nie maczał palców w tej sprawie.
Zaznacz, które zwierzę według Detektywa Sówki jest winne.

Wszyscy lubią pisać o swoich przygodach. Robi to też w wolnych chwilach nasz Detektyw Sowa. Pewnego razu zapisywał wydarzenia w dzienniczku przed spaniem. Rano zauważył, że popełnił kilka błędów. Pomóż mu poprawić interpunkcję w poniższych zdaniach.

-
Od lat rozwiązuję najbardziej tajemnicze sprawy w lesie więc gdy tylko usłyszałem, że Lis znowu kręci się podejrzanie w okolicy, wyruszyłem o świcie choć ledwo zdążyłem otworzyć oczy po nocnej warcie.
-
Kiedy przyszła do mnie zapłakana Wiewiórka, która utraciła zapasy orzechów wiedziałam, że nie mogę jej zawieść więc mimo że deszcz lał jak z cebra ruszyłem jej na pomoc.
-
Albo cię lubię, albo nie znoszę ale jedno jest pewne, że zawsze będę dbał o bezpieczeństwo lasu.
-
Nieraz już poprawiałem dyktanda, i po pewnym czasie, kompletnie zapominałem co jest dobre a co złe.

Po wakacjach przychodzę do Ciebie z propozycją zabawy, bo wiem, że trudno jest na nowo wrócić do pracy. Może masz ochotę zagrać ze mną w grę planszową? Możesz ją pobrać niżej w formie pdf, ale instrukcje do gry dostaniesz 8 października. Do tego czasu możesz wymyślić własne zasady!
🎲 Gramatyczna Przygoda – Instrukcja gry
🎯 Cel gry:
Twoim celem jest dotarcie do mety i zdobycie tytułu Mistrza Gramatyki. Rozwiązuj po drodze różnorodne zadania językowe. Gracz, który pierwszy przejdzie całą planszę i poprawnie rozwiąże finałowe zadanie, wygrywa!
👥 Liczba graczy:
2–6 osób
Wiek: 10+
🧩 Przebieg gry:
- Rzuć kostką i przesuń pionek o odpowiednią liczbę pól.
- Zależnie od koloru pola, dobierasz kartę z odpowiedniej kategorii:
- Części mowy – rozpoznaj część mowy w zdaniu lub podaj odmianę.
- Odmiana i składnia – odmień wyraz, ułóż zdanie, popraw szyk.
- Ortografia – wpisz poprawnie wyraz, wskaż błąd.
- Pułapki językowe – trudne przypadki, np. „wziąć/wziąść”, „bynajmniej/przynajmniej”.
- Jeśli odpowiesz poprawnie – zostajesz na polu.
- Jeśli nie – cofasz się o 1 pole.
- Na niektórych polach możesz trafić na kartę Premia/Kara – wykonaj polecenie z karty (np. „Omiń kolejkę”, „Rzuć jeszcze raz”, „Wymień 3 czasowniki – jeśli nie, cofnij się”).
- Kiedy dotrzesz do pola „META”, musisz rozwiązać finałowe zadanie językowe (losujesz 1 kartę z każdej kategorii).
- Jeśli odpowiesz na wszystkie pytania poprawnie – wygrywasz!
- Jeśli popełnisz błąd – wracasz na pole 35 i próbujesz ponownie w kolejnych rundach.
Pan Sówka zawsze miał ubogi zasób leksykalny, ale jego największą piętą Achillesową były frazeologizmy. Nigdy nie używa ich w swoich wypowiedziach, często nie rozumie też słów kierowanych do niego. Poniżej umieścił dla Ciebie obrazki i prosił o skojarzenie ich z odpowiednim frazeologizmem. Może mógłbyś/mogłabyś też napisać mu, co one znaczą?
W kalendarzu świąt nietypowych, 21 października to: Dzień Bez Skarpetek. Z tego powodu mam dla Was dzisiaj zagadkę z nietypowymi przysłowiami o jesieni (nietypowymi, czyli mało znanymi). Przysłowia są jednak pomieszane. Każda pierwsza część przysłowia jest oznaczona odpowiednim wzorem skarpetki. Czy znajdziesz dla niej drugą parę?
A tu możesz przeczytać, co to jest przysłowie: https://wsjp.pl/haslo/podglad/40997/przyslowie
Zbliża się dzień Wszystkich Świętych. Detektyw Sówka bardzo lubi oglądać znane produkcje filmowe związane z tą tematyką. Jednak, gdy poproszono go, by opisał plakat jednej z nich, na stół wylał mu się atrament. W tekście brakuje teraz ważnych słów (są to przede wszystkim przymiotniki). Czy pomożesz Sówce uzupełnić te braki?
A dla tych, którzy nie mogą doczekać się kolejnej zagadki, proponujemy coś specjalnego:
debiutancką książeczkę Koła Naukowego Językoznawców Uniwersytetu Rzeszowskiego, która jest już dostępna na rynku!
GRAMATYCZNE ZAGADKI DETEKTYWA SOWY
Oto, co możesz w niej znaleźć:
- zadania gramatyczne dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej z dwóch działów: fleksji i składni w formie kreatywnych i ciekawych zagadek detektywistycznych
- kolorowe tabelki z przypomnieniem ważnych informacji
- ciekawostki językowe Detektywa Sowy
- krótkie opowiadanie ułatwiające zrozumienie polskich przypadków
A to wszystko w niezwykle barwnej oprawie, z obrazkami i kolorowymi bohaterami, którzy pomogą Ci przejść przez labirynt gramatycznych trudności.
Obszerne fragmenty książeczki znajdziesz TUTAJ

