Prof. F. Chrapkiewicz-Chapeville

Doctor honoris causa Uniwersytetu Rzeszowskiego (2008) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1991).

Prof. Franciszek Chrapkiewicz-Chapeville z trudnych warunków wojennych w Godowej (powiat Strzyżów, Podkarpacie) dotarł na szczyty światowej nauki. Pierwsze jego prace badawcze, które prowadził w ramach studiów na Sorbonie dotyczyły farmakologii – właściwości hirudyny, substancji białkowej hamującej krzepnięcie krwi, wytwarzanej przez gruczoły ślinowe pijawek i wyciągów z roślin oddziałujących na włókna gładkie dwunastnicy. Dalsze jego prace badawcze, które realizował w Centrum Badań Energii Atomowej w Paryżu dotyczyły metabolizmu i funkcjonowania enzymów. Odkrył kilka ważnych enzymów biorących udział w przemianach siarki i mechanizmy powstawania kwasu cysteinowego z siarczynów nieorganicznych.

W czasie pobytu na Uniwersytecie Rockefellera w Nowym Jorku w 1961 roku, gdzie współpracował z laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie biochemii Fritzem Lipmannem, dokonał wielkiego odkrycia dotyczącego wyjaśnienia mechanizmu informowania tworzących się białek o tym, jaka ma być struktura powstającego organizmu (w odniesieniu do organizmu ludzkiego informacje te dotyczyły wyglądu ciała – koloru oczu, sylwetki, itp.). Odkrycie to zostało podsumowane po raz pierwszy w naukowym świecie jako epokowe, które zrewolucjonizowało mechanizm ekspresji genetycznej. W konsekwencji zapoczątkowało ono badania światowe nad poznaniem ludzkiego genomu. W latach 1978-92 był dyrektorem Instytutu Jacques’a Monoda, gdzie prowadził badania nad mechanizmami funkcjonowania genomu, zajął się też wirusologią roślin i embriologią, wpływem temperatury otoczenia na płeć wybranych zwierząt.

Profesor aktywnie zajmował się także dydaktyką, prowadził wykłady i seminaria na kilku uniwersytetach: Paryż VII, Harvarda, Rockefellera, w Lagos i Tokio.

Był członkiem 21 ważnych organizacji i stowarzyszeń o randze międzynarodowej m.in.: Rady Naukowej Urzędu Parlamentarnego Ewolucji, Postępu Naukowego i Technologii, Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego Przemysłu Rolniczego i Spożywczego, Komitetu Dyrekcji Instytutu Badań Naukowych nad Rakiem, Komitetu Konsultacyjnego Uniwersytetów, Komitetu Koordynacyjnego Instytutu Curie, Naukowego Instytutu Energii Atomowej.

Był członkiem komitetów redakcyjnych wielu prestiżowych pism naukowych, m.in. „European Journal of Biochemistry”, „Biochemia”, „Chemia Fizjologiczna i Fizyczna”.

W 1990 roku, dzięki działaniom profesora Chrapkiewicza utworzono „Association Franco-Polonaise de Biosciences” – organizację instytucjonalnie organizującą polsko-francuską współpracę w dziedzinie biochemii i innych pokrewnych nauk.

Profesor Chrapkiewicz jest autorem i współautorem ponad 200 publikacji. Część z nich była inspiracją do organizacji licznych konferencji na świecie, a niektóre z nich nazywa się klasyką o międzynarodowym znaczeniu. Uniwersytet Rzeszowski zorganizował 4 konferencje poświęcone twórczości prof. Chrapkiewicza-Chapeville’a. Jest ponadto autorem trzech książek (dwa podręczniki uniwersyteckie i jeden podręcznik o charakterze popularnonaukowym) oraz współautorem dziewięciu wydawnictw z biochemii i biologii.

Na uwagę zasługuje szczególna więź Profesora z ziemią strzyżowską. Założył Towarzystwo  na Rzecz Rehabilitacji Zdrowotnej, mające na celu m.in. udzielanie pomocy w trudnej sytuacji życiowej, rehabilitację zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Profesor udzielał także finansowego wsparcia lokalnym wydawnictwom i czasopismom, wspierał wywodzących się z Podkarpacia naukowców i polskie naukowe instytucje.

Profesor Franciszek Chrapkiewicz-Chapeville jest laureatem wielu nagród i wyróżnień. Odznaczony został m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2013) oraz najwyższym francuskim odznaczeniem – Orderem Legii Honorowej (1991).