Opinia w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o aplikacji mObywatel oraz niektórych innych ustaw.

UZASADNIENIE

W dniu 9 kwietnia 2025r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o aplikacji mObywatel oraz niektórych innych ustaw. Po dokonaniu analizy przedmiotowego projektu, jego uzasadnienia oraz oceny skutków regulacji Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku, po konsultacji z Polskim Forum Seniorów, wyraża generalnie pozytywną opinię w sprawie przedłożonej nowelizacji. Projektowane zmiany oceniamy jako dobry krok w kierunku dalszej cyfryzacji usług publicznych – jednocześnie w tym kontekście pragniemy podkreślić potrzebę szczególnego uwzględnienia potrzeb osób starszych, zarówno tych już aktywnie korzystających z nowych technologii, jak i tych, które dopiero stawiają w tej sferze pierwsze kroki. W odniesieniu do proponowanych, nowych rozwiązań legislacyjnych wskazujemy, co następuje:

1. Planowane rozszerzenie katalogu usług świadczonych za pośrednictwem aplikacji mObywatel, w tym możliwości załatwiania spraw urzędowych drogą elektroniczną, dla wielu seniorów może być wygodnym rozwiązaniem, szczególnie w kontekście ograniczonej mobilności, problemów zdrowotnych czy trudności w dojeździe do urzędów. W tym kontekście konieczne jest jednak:

• zapewnienie czytelnego interfejsu użytkownika, z dużymi, kontrastowymi elementami graficznymi oraz uproszczonym językiem,
• wsparcie edukacyjne, np. poprzez organizację bezpłatnych szkoleń w placówkach senioralnych i UTW,
• możliwość uzyskania pomocy technicznej, np. w formie infolinii przyjaznej osobom starszym lub punktów wsparcia lokalnego.

2. Projektowane wdrożenie wirtualnego asystenta w aplikacji mObywatel może stanowić realne wsparcie dla seniorów, pod warunkiem jednak, że:

• będzie on intuicyjny i możliwy do obsługi głosowej (dla osób z trudnościami manualnymi),
• będzie wyjaśniał działania w prosty sposób, unikając żargonu technologicznego,
• jego zadania nie zastąpią dostępu do realnej pomocy człowieka w sytuacjach bardziej złożonych.

3. W zakresie przechowywanie danych w systemie mObywatel w celu realizacji różnorodnych usług konieczne jest :

• jasne określenie, kto, jak długo i do jakich danych ma dostęp,
• zagwarantowanie, że użytkownik zostanie poinformowany o zasadach gromadzenia i usuwania danych w prostym i zrozumiałym języku,
• zapewnienie łatwej drogi do wglądu i ewentualnego usunięcia danych przez samego użytkownika.

Warto zaznaczyć, iż seniorzy często mają zwiększoną wrażliwość na kwestie prywatności, dlatego pełna transparentność w powyższym obszarze jest niezwykle istotna.

4. Proponowane rozszerzenie możliwości składania dokumentów za pomocą różnych form podpisów elektronicznych jest krokiem pozytywnym. Jednakże, z punktu widzenia osób starszych, barierą może być brak wiedzy i pewności co do ich użycia. Dlatego rekomendujemy:

• tworzenie materiałów instruktażowych, również w formie drukowanej,
• organizowanie warsztatów lokalnych np. w bibliotekach, UTW, domach kultury,
• integrację z funkcjami aplikacji, które prowadzą „krok po kroku” w procesie podpisywania.

Reasumując – Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Uniwersytetów Trzeciego Wieku z satysfakcją obserwuje rozwój usług cyfrowych oferowanych za pośrednictwem aplikacji mObywatel. Wyrażamy nadzieję, że transformacja cyfrowa będzie przebiegać w sposób inkluzyjny, niedyskryminujący i wspierający seniorów. Jesteśmy przekonani, że przy odpowiednim wsparciu edukacyjnym i technicznym, osoby starsze chętnie będą korzystać z nowoczesnych rozwiązań służących poprawie jakości życia i uproszczeniu kontaktu z instytucjami publicznymi.

OFS UTW w Nowym Sączu