13 listopada Uniwersytet Rzeszowski oficjalnie stał się sygnatariuszem Magna Charta Universitatum, jednego z najważniejszych międzynarodowych dokumentów określających zasady wolności akademickiej i autonomii uniwersytetów. W uroczystości podpisania, która odbyła się w kaplicy King’s College London w Londynie, uczestniczył JM Rektor UR, prof. Adam Reich.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że grono sygnatariuszy Magna Charta Universitatum dynamicznie się powiększa. Podczas tegorocznej ceremonii Dalarna University został tysięcznym sygnatariuszem dokumentu, a wraz z kolejnymi instytucjami – wśród których znalazł się również Uniwersytet Rzeszowski – liczba uczelni wspólnie stojących na straży fundamentalnych wartości akademickich wzrosła do 1011.

W kierunku umacniania wolności akademickiej

Magna Charta Universitatum została po raz pierwszy przyjęta w 1988 roku przez 388 uczelni. W 2020 roku tekst dokumentu zrewidowano, podkreślając nową odpowiedzialność uniwersytetów wobec społeczeństwa, konieczność reagowania na globalne wyzwania oraz aktywną rolę w budowaniu zrównoważonego rozwoju.

W nowej wersji dokument stwierdza m.in.: „Uniwersytety uznają, że mają angażować się i odpowiadać na aspiracje oraz wyzwania świata i społeczności, którym służą, aby przynosić korzyść ludzkości i przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju.”

Jak podkreślano podczas ceremonii, w czasach narastającej presji politycznej, kwestionowania roli uczelni oraz ataków na autonomię szkolnictwa wyższego w różnych częściach świata, znaczenie Magna Charta Universitatum rośnie.

Uroczystość w Londynie

W trakcie wydarzenia wybrzmiały mocne głosy apelujące o obronę wolności badań i niezależności instytucji naukowych. Sjur Bergan, były szef Departamentu Edukacji Rady Europy, podkreślił: „Bez wolności akademickiej i autonomii instytucjonalnej nie można mówić o wysokiej jakości nauczania i badań, ale także o w pełni funkcjonującej demokracji.”

Jednym z kluczowych wątków konferencji była potrzeba wzmocnienia odporności instytucji akademickich wobec zagrożeń – zarówno politycznych, jak i finansowych – oraz podkreślenie ich roli w społeczeństwie poprzez budowanie zaufania i szeroką współpracę.

Dlaczego podpisanie Magna Charta Universitatum ma znaczenie?

Dla wielu uczelni, w tym dla Uniwersytetu Rzeszowskiego, podpisanie dokumentu stanowi wyraźny sygnał solidarności ze światową wspólnotą akademicką. Robert Quinn z organizacji Scholars at Risk przypomniał, że obecnie toczy się walka o wiarygodność uczelni: „Jedna strona próbuje przekonać opinię publiczną, że uniwersytety nie mają nic do zaoferowania. To kłamstwo. Jeżeli pokażemy, że to kłamstwo, i udowodnimy, że działamy dla dobra społeczności, mamy szansę wygrać tę walkę.”

Uniwersytet Rzeszowski w globalnej rodzinie uczelni broniących wolności

Dołączenie Uniwersytetu Rzeszowskiego do sygnatariuszy dokumentu jest nie tylko wyróżnieniem, ale także zobowiązaniem – do obrony tradycyjnych wartości akademickich oraz do aktywnego udziału w kształtowaniu odpowiedzialnej edukacji wyższej.

Decyzja ta wpisuje UR w międzynarodowy ruch wspierający:

• wolność badań,
• autonomię uczelni,
• odpowiedzialność wobec społeczeństwa,
• globalną współpracę naukową,
• zaangażowanie w zrównoważony rozwój.

Podpisanie Magna Charta Universitatum to ważny krok na drodze do dalszego umacniania pozycji Uniwersytetu Rzeszowskiego na europejskiej i światowej mapie szkolnictwa wyższego.