Dbamy o potencjał środowiska pod kątem turystyki, rekreacji i walorów krajobrazowych!

Za nami pierwszy etap realizacji unijnego projektu, który ma na celu opracowanie nowych dokumentów planistycznych dla 13 obszarów chronionego krajobrazu (OCHK) na Podkarpaciu. Zespół naukowców z Uniwersytetu Rzeszowskiego zakończył właśnie prace nad metodyką badań.

- Jest to kluczowa część projektu, zawierająca ponad 200 stron szczegółowego opisu działań, które mają posłużyć do przygotowania pełnej dokumentacji. Metodyka badań jest jak instrukcja, która wyznacza, co i w jakiej kolejności należy robić. To swoisty zbiór zasad i procedur, określający, jak prowadzić badania, aby uzyskać rzetelny wynik – wyjaśnia prof. Krzysztof Kukuła, który kieruje zespołem badawczym.

Dokumenty dla 13 OCHK-ów opracowuje 15-osobowy zespół naukowców z Uniwersytetu Rzeszowskiego, a dokładnie spółka celowa uniwersytetu – INVENTUR. Dokumentacja będzie kosztowała prawie 4 mln złotych. Unijne dofinansowanie na ten cel z programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Podkarpacia 2021-2027, otrzymał Departament Ochrony Środowiska UMWP, który realizuje projekt.

– Podkarpackie konsekwentnie inwestuje w ochronę cennych przyrodniczo terenów. To nasz wielki potencjał, w oparciu o który chcemy rozwijać region. A do tego potrzebujemy nowoczesnych narzędzi planistycznych, takich jak dokumentacja dla OCHK-ów - mówi Anna Huk członek zarządu województwa.

Naukowcy muszą precyzyjnie opisać środowisko na obszarze o powierzchni blisko 0,5 mln hektarów, dlatego konieczne działania podzielono na obszary tematyczne i kilka poziomów analiz.

- Ten olbrzymi teren badań podzieliliśmy na kwadraty o boku 1 x 1 km. W rezultacie został on pokryty siatką składającą się z prawie 7,5 tysiąca oczek – wyjaśnia prof. Krzysztof Kukuła.

W każdym takim kwadracie naukowcy będą oceniać różne elementy, np. potencjał środowiska pod kątem m.in. występowania dużych ssaków albo cennych gatunków roślin, potencjał turystyczny czy rekreacyjny, a także krajobrazowy.  

Zgodnie z przygotowaną metodyką dla każdego obszaru chronionego krajobrazu sporządzone zostaną mapy tematyczne w formie cyfrowej. Podstawą ich przygotowania będzie system informacji geograficznej (GIS).

- Opracowana metodyka oceny obszarów chronionego krajobrazu, pozwoli przygotować dokument zawierający szereg warstw tematycznych, który pokaże wartość przyrodniczą i krajobrazową Podkarpacia, wskaże cenne ekosystemy, wyróżniające się krajobrazy oraz tereny o największym potencjale turystycznym i rekreacyjnym, a także zidentyfikuje zagrożenia dla korytarzy ekologicznych - mówi Andrzej Kulig, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska UMWP.

- Aby opracować ten dokument musimy zebrać tysiące danych! Chociażby ze względu na olbrzymi rozmiar obszaru, który jest analizowany. Dlatego, obok analiz opartych na technikach GIS, ważną rolę w naszych pracach odgrywać będzie sztuczna inteligencja (AI), która zostanie wykorzystana do automatyzacji analiz, uczenia maszynowego i przetwarzania zebranych zbiorów danych – wyjaśnia prof. Kukuła z Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Końcowym wynikiem analiz będą syntetyczne opracowania waloryzacji obszarów chronionego krajobrazu wraz z rekomendacjami ochrony.

- Dokumentacja dotycząca ochrony trzynastu OCHK-ów ma być gotowa do końca 2027 roku. Opracowanie - poprzez to, iż dokładnie określi stan zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych tych terenów - pozwoli wyłonić tereny dla nas najcenniejsze, co jest ważne zarówno dla ich ochrony, jak i rozwoju regionu w obszarze turystyki – dodaje Magdalena Radecka – Gibała, kierownik oddziału ds. ochrony bioróżnorodności, przyrody i krajobrazu w UMWP.

Co to są obszary chronionego krajobrazu?

Obszary chronionego krajobrazu są to wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, cenne ze względu na ich walory turystyczne, ale także ze względu na to, iż pełnią ważną funkcję korytarzy ekologicznych czyli dróg przemieszczania się roślin i zwierząt pomiędzy siedliskami, umożliwiając im tym samym przetrwanie, pomimo niekorzystnych zmian w środowisku. Mogą to być np. doliny rzek, kompleksy leśne, ciągi wzgórz czy torfowiska.