O Centrum

  1. Historia
    Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej zostało powołane uchwałą Senatu Uniwersytetu Rzeszowskiego z dnia 26 lutego 2009 roku. Powstanie ośrodka było spełnieniem postulatu skierowanego do władz uczelni przez uczestników ogólnopolskiego sympozjum poświęconego rozwojowi badań nad sztuką sakralną ostatnich dwustu lat, które odbyło się w roku 2007 pod patronatem Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. Inicjatywa uczonych spotkała się z aprobatą ówczesnego rektora uczelni, JM prof. dra hab. Włodzimierza Bonusiaka, który przystąpił do działań umożliwiających utworzenie jednostki. Całokształt prac organizacyjnych powierzył dr Grażynie Rybie, pracownikowi naukowo-dydaktycznemu Wydziału Sztuki UR. Działania na rzecz utworzenia jednostki zostały sfinalizowane przez JM prof. dr hab. Stanisława Uliasza, rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. W prace konieczne do powołania Centrum włączyli się z życzliwością i zaangażowaniem: prof. dr hab. Aleksander Bobko, Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Zagranicą UR, oraz prof. dr hab. Jerzy Kierski, Dziekan Wydziału Sztuki UR. Nieocenioną pomocą i radą służyli także pracownicy poszczególnych pionów administracji uczelni, przede wszystkim mgr Janina Kut, Kwestor UR.
    Patronami i wielkimi rzecznikami powstania rzeszowskiego Centrum byli prof. dr hab. Andrzej K. Olszewski i dr Irena Grzesiuk-Olszewska, historycy sztuki o wielkich zasługach dla badań nad współczesną sztuką sakralną. Profesor od kilkudziesięciu lat postulował w środowiskach naukowych i kręgach historyków sztuki konieczność powołania tego typu ośrodka, a po utworzeniu go przekazał wraz ze swoją Małżonką dorobek pracy w zakresie dokumentacji współczesnej sztuki sakralnej na rzecz jednostki.
    Działania na rzecz utworzenia Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej przy Wydziale Sztuki UR, spotkały się także z niezwykłą życzliwością, dużym wsparciem i zaangażowaniem lokalnych władz kościelnych z JE ks. Bp. Kazimierzem Górnym na czele, który jest wielkim orędownikiem i propagatorem działalności jednostki.
    Władze Uniwersytetu Rzeszowskiego przeznaczyły na siedzibę Centrum lokal w jednym z najpiękniejszych budynków w mieście, w tak zwanym Letnim Pałacyku Lubomirskich, pozostającym wówczas w gestii uczelni, wzniesionym na przełomie XVII i XVIII wieku według planów Tylmana z Gameren i w kilkadziesiąt lat później przebudowanym jako maison de plaisance, który jeszcze teraz zachował nieco z atmosfery i blasku czasów swej świetności.
    W gmachu znajdowało się biuro i czytelnia Centrum oraz sala konferencyjna z zapleczem. Usytuowanie budowli w pięknym otoczeniu zabytkowego śródmieścia Rzeszowa, możliwość odpoczynku w ogrodzie otaczającym pałacyk, a także bliskość infrastruktury komunikacyjnej miasta, stworzyły dogodne warunki pracy dla osób korzystających z usług tej instytucji i przybywających na konferencje. Na zbiory gromadzone w Centrum przeznaczono powierzchnię magazynową obejmującą jedno piętro Biblioteki Uniwersyteckiej, spełniającej wszelkie wymogi dotyczące warunków przechowywania cennych archiwaliów.
    Obecnie CDWSzS mieści się przy placu Ofiar Getta 4-5/35, w budynku C4 będącym siedzibą Instytutu Nauk Prawnych Uniwersytetu Rzeszowskiego.

2. Cele i zadania


Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej jest jednostką o charakterze archiwalno-informacyjnym i naukowo-badawczym, a zakresem swoich prac obejmuje sztukę sakralną XIX i XX wieku.
Cele i zadania jednostki zostały określone szczegółowo w Regulaminie zatwierdzonym przez Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. Należą do nich między innymi:

  • pozyskiwanie, archiwizacja i digitalizacja dokumentacji sztuki sakralnej XIX i XX w. dotyczącej twórców, poszczególnych obiektów i ich zespołów, mecenasów i inwestorów (§ 5.1),
  • sporządzanie dokumentacji fotograficznej i kart inwentarzowych (§ 5.2),
  • gromadzenie informacji na temat prac naukowych i artykułów prasowych odnoszących się do współczesnej sztuki sakralnej (§ 5.3),
  • podejmowanie prac badawczych (§ 6),
  • udostępnianie posiadanych zbiorów osobom prowadzącym badania z dziedziny związanej z działalnością ośrodka (§ 5.4, § 5.5)
    W ramach działań podejmowanych przez Centrum w zakresie archiwizacji i digitalizacji dokumentacji związanej ze współczesną sztuką sakralną realizujemy projekt katalogu w wersji tradycyjnej oraz komputerowej bazy danych (z wykorzystaniem programu Musnet niebieski), który umożliwia sukcesywne porządkowanie pozyskiwanych informacji i zbiorów.
    Centrum podejmuje także działania związane z organizacją konferencji naukowych poświęconych różnym aspektom badań nad sztuką sakralną ostatniego dwuwiecza (§ 7.3). W latach 2009 – 2019 zorganizowano ogólnopolskie konferencje i sympozja naukowe, z których większość uzyskała patronaty ministrów: Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obradom konferencji i sympozjów towarzyszyły wystawy malarstwa, fotografii i rzeźby przygotowywane we współpracy z muzeami i galeriami.
    Wyniki prac badawczych prowadzonych w ramach jednostki bądź we współpracy z nią są upowszechniane w formie monografii i wydawnictw cyklicznych objętych jej działalnością edytorską we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Rzeszowskiego (§ 7.4). W tym miejscu należy nadmienić, iż Centrum wydaje rocznik Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej, znajdujący się na ministerialnej liście czasopism punktowanych. Jest to pismo o charakterze ogólnopolskim, ukazujące się w dwu wersjach językowych i zawierające publikacje z zakresu problematyki sztuki sakralnej i religijnej wieków XIX i XX. Utworzenie tego periodyku miało na celu wypełnienie luki programowej wśród ukazujących się w Polsce czasopism z zakresu historii sztuki. Sacrum et Decorum jest wydawane w dwu wersjach językowych (polskiej i angielskiej) i ma charakter ponadregionalny, pozwalający na konfrontację wyników badań prowadzonych w różnych ośrodkach uniwersyteckich. Jako pismo o charakterze naukowym i popularyzatorskim stanowi odpowiednik znanych już w Europie wydawnictw prezentujących badania nad sztuką sakralną (Das Muenster, Christliche Kunstblaetter, L’Art Sacré, Arte Cristiana).
    Rada Programowa wydawnictwa obejmuje przedstawicieli krajowych i zagranicznych ośrodków naukowych – osoby będące autorytetami w dziedzinie odpowiadającej profilowi pisma. Autorzy artykułów wchodzących w skład pierwszych numerów rocznika i deklarujący dalszą współpracę z Sacrum et Decorum to także uczeni reprezentujący najważniejsze ośrodki naukowe w Polsce.
    Wszystkie opublikowane artykuły są dostępne na stronie internetowej pisma www.sacrumetdecorum.pl. oraz w krajowych (CEJSH) i zagranicznych (CEEOL, ERIH PLUS) bazach danych.

3. Kierownik Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej

dr hab. Grażyna Ryba, prof. UR – ukończyła studia historii sztuki w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz studia licencjacko-doktoranckie organizowane przez Papieską Akademię Teologiczną w Krakowie. Dysertację doktorską przygotowała pod kierunkiem o. prof. dra hab. Józefa Benignusa Wanata. Uzyskała stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych, w dyscyplinie nauki o sztuce w Instytucie Nauk o Sztuce Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Jest zatrudniona w Instytucie Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego na stanowisku profesora UR.
Zainicjowała utworzenie, zorganizowała i kieruje pracami Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Założyła i redaguje rocznik „Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej” a także serię wydawniczą „Biblioteka Sacrum et Decorum”.
Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych ze sztuką współczesną, przede wszystkim sakralną i religijną. Jest autorką licznych publikacji poświęconych tej tematyce.

Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej Uniwersytetu Rzeszowskiego, będąc jedyną tego typu placówką w Polsce, posiada swoje odpowiedniki działające od dawna przy ośrodkach uniwersyteckich w Niemczech, Francji czy Włoszech. Nawiązanie współpracy z tymi instytucjami oraz z pokrewnymi placówkami w Polsce pomaga w zdobyciu doświadczeń ułatwiających realizację zadań stojących przed rzeszowskim Centrum.