30 kwietnia 2025 roku odbyło się, w formule hybrydowej, spotkanie poświęcone Lilianie Rydzyńskiej – polskiej  pisarce emigracyjnej mieszkającej w  Australii, urodzonej w 1938 roku w Dziepółci (województwo łódzkie) w rodzinie nauczycielskiej.

Liliana Rydzyńska jest  autorką tomiku poezji Odpycham kosmos. Wybór wierszy (1959-1993), Melbourne 1993 wydanego w języku polskim oraz trzech  zbiorów poezji opublikowanych w języku angielskim: Castel, Sydney 1975; Earthquake, Sydney 1978; Celebratiun, Newtown 1982. Ponadto ogłosiła tomy prozy: Pozwólcie owocom dojrzewać,  Melbourne 1994; Stracone światy… Odzyskane światy, tom I, Melbourne 2000; Stracone światy… Odzyskane światy, tom II, Toruń 2003;Mój Henry. Opowieść o umieraniu, Blackburn Victoria 2004.

Wydarzenie w Dziepółci miało charakter naukowy, dokumentacyjny i wspólnotowy, a jego głównym celem było podsumowanie dotychczasowych prac nad biogramem i dorobkiem literackim twórczyni realizowanych w ramach projektu Słownik biograficzny polskich pisarek emigracyjnych 1939–1989. Jednocześnie stanowiło ono początek procesu pogłębionego poznawania postaci pisarki w jej rodzinnej miejscowości, której mieszkańcy wnieśli istotny wkład w rekonstrukcję jej biografii, dzieląc się lokalną wiedzą i wspomnieniami.

Część stacjonarna wydarzenia odbyła się w budynku Publicznej Szkoły Podstawowej w Dziepółci, mieszczącym się w dawnym domu rodzinnym pisarki. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele społeczności lokalnej, w tym osoby pamiętające rodzinę Rydzyńskiej, których relacje ustne i osobiste wspomnienia okazały się wartościowym uzupełnieniem prowadzonych prac dokumentacyjnych. Szczególnie cenna okazała się pomoc pani Katarzyny Zasady, która jako pierwsza zainicjowała lokalne rozpoznanie, przeprowadziła wywiady środowiskowe i aktywizowała mieszkańców do współpracy przy zbieraniu materiałów biograficznych. W organizację wydarzenia włączyły się  również panie Anna Sobieraj — dyrektorka Publicznej  Szkoły Podstawowej w Dziepółci oraz Beata Metra — kierowniczka Gminnej Biblioteki Publicznej w Strzałkowie. Obecność lokalnych świadków historii nadała wydarzeniu wymiar szczególnie autentyczny i wspólnotowy. Wśród zaproszonych gości znaleźli się również reprezentanci instytucji kultury i nauki regionu: Małgorzata Borek — dyrektorka Muzeum Regionalnego w Radomsku oraz Tomasz Nowak – prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, oddział w Radomsku. Spotkaniu przewodniczył Wójt Gminy Radomsko – Roman Radczyc.

W formule zdalnej w spotkaniu wziął udział zespół projektowy Słownika biograficznego polskich pisarek emigracyjnych 1939–1989 (dr hab. Agata Paliwoda, prof. UR; dr hab. Anna Jamrozek-Sowa, prof. UR; dr Krystyna-Gielarek, dr hab. Anna Wal, prof. UR, mgr Erwina Dybisz).  Prof. dr hab. Jolanta Pasterska, kierowniczka projektu, przedstawiła jego założenia  oraz stan obecnych prac, podkreślając wagę współpracy z lokalnymi społecznościami, dzięki której możliwe jest dotarcie do źródeł nieuwzględnianych w archiwach instytucjonalnych.

W wydarzeniu uczestniczyły również przedstawicielki australijskiej Polonii – dr Bogumiła Żongołłowicz oraz Elżbieta Celejewska, które znały Lilianę Rydzyńską osobiście. Dr Żongołłowicz zaprezentowała biografię poetki, wzbogaconą o konteksty wynikające z bezpośrednich relacji i obserwacji emigracyjnego życia twórczego. Mgr Erwina Dybisz omówiła główne motywy twórczości Liliany Rydzyńskiej.

Część literacka wydarzenia obejmowała interpretacje wybranych utworów poetki – ze szczególnym uwzględnieniem tomu Odpycham kosmos, który stanowił główny przedmiot refleksji i dyskusji. Analizy wybranych liryków zaprezentowały Lena Hemmerling i Kinga Klamann, uczennice Zespołu Szkół Budowlanych w Bydgoszczy, których wystąpienie unaoczniło edukacyjny i poznawczy potencjał biografistyki jako formy angażowania młodzieży w badania literackie.

Spotkanie w Dziepółci potwierdziło, jak istotną rolę odgrywa projekt Słownika biograficznego polskich pisarek emigracyjnych 1939–1989 nie tylko w badaniach literackich, lecz także w przywracaniu pamięci o twórczyniach emigracyjnych. Wydarzenie podkreśliło znaczenie współpracy środowisk naukowych, edukacyjnych i lokalnych w dokumentowaniu dziedzictwa literackiego oraz integrowaniu sylwetek pisarek z narodowym i regionalnym obiegiem kultury. Dla społeczności Dziepółci stanowiło ono początek trwałej obecności Liliany Rydzyńskiej w lokalnej świadomości kulturowej.
https://gmina-radomsko.pl/dla-mieszkancow/zycie-codzienne/kultura-i-sztuka/1038-dotykala-kosmosu-pamietala-o-korzeniach-spotkanie-pamieci-liliany-rydzynskiej-w-dziepolci

Erwina Dybisz