Katedra Historii i Teorii Wychowania
prof. dr hab. Roman Pelczar - kierownik
dr hab. Jolanta Lenart, prof. UR
dr Ewa Barnaś-Baran,
dr Elżbieta Dolata,
dr Zofia Frączek,
dr Paweł Juśko,
dr Hubert Sommer.
Profil naukowo-badawczy Katedry
Katedra Historii i Teorii Wychowania jest kontynuatorem bogatej tradycji i dorobku naukowego środowiska rzeszowskich pedagogów oraz historyków oświaty głównie w zakresie dziejów szkolnictwa i wychowania na ziemiach polskich w XIX i XX wieku.
Główne kierunki zainteresowań badawczych pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry obejmują następujące obszary: szkolnictwo i myśl pedagogiczna na ziemiach polskich w czasach nowożytnych i najnowszych; działalność edukacyjna, opiekuńcza, wychowawcza oraz kulturalno-oświatowa polskiej szkoły i innych instytucji oświaty, opieki i kultury w XIX i XX wieku; poradnictwo zawodowe oraz problemy rynku pracy i polityki społecznej w perspektywie historycznej i współczesnej; jakość życia seniorów; przemiany rodziny i jej wychowawcze funkcjonowanie w świetle źródeł historycznych i badań współczesnych.
Działalność dydaktyczna
Działalność dydaktyczna pracowników Katedry wiąże się z prowadzeniem wykładów, ćwiczeń, seminariów magisterskich oraz licencjackich na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych. Realizują oni zajęcia na kierunkach: Pedagogika, Pedagogika Specjalna, Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna oraz Nauki o Rodzinie, a także na innych kierunkach ze specjalnością nauczycielską. Główne wykładane przedmioty to: historia myśli pedagogicznej, historia pedagogiki resocjalizacyjnej, historia instytucji resocjalizacyjnych i penitencjarnych, historia pedagogiki specjalnej, pedagogika ogólna, pedagogika człowieka dorosłego oraz teoria wychowania. Pracownicy Katedry są także autorami podręczników przedmiotowych dla studentów (np. Z. Frączek, Teoria wychowania, Rzeszów 2022).
Działalność organizacyjna
Ważnym obszarem działalności naukowej pracowników Katedry jest redagowanie czasopisma Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego „Kultura – Przemiany – Edukacja”, które ukazuje się od 2013 roku. Według nowego, zaktualizowanego wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych, ogłoszonego przez MEiN w 2023 roku, za publikację w tym periodyku autorzy otrzymują 40 punktów. Pracownicy naukowi Katedry aktywnie uczestniczą w pracach komisji doktorskich, Radzie Instytutu i Radzie Naukowej Dyscypliny Pedagogika oraz komisjach programowych.
Ponadto prowadzą działania związane z pozyskiwaniem grantów badawczych. W Katedrze prowadzone były prace nad projektem naukowym, którego realizacja przypadła na lata 2021-2023 – pod tytułem: „Tradycja szkolnictwa elementarnego autonomicznej Galicji i II Rzeczypospolitej jako element dziedzictwa narodowego”. Projekt był finansowany w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla społeczeństwa”. Celem podstawowym projektu było uaktualnienie i pogłębienie badań naukowych nad tradycją polskiego szkolnictwa elementarnego w okresie autonomii Galicji oraz Drugiej Rzeczypospolitej oraz ukazanie jej jako ważnego elementu polskiego dziedzictwa kulturowego, a ponadto upowszechnienie we współczesnym polskim społeczeństwie wiedzy na ten temat. Istotnym było także podkreślenie znaczenia dziedzictwa wychowania narodowego i obywatelsko-państwowego, ukształtowanego w okresie autonomii galicyjskiej i Drugiej RP, dla obecnej polskiej rzeczywistości. Efekty naukowe projektu to: dwie monografie; efekty popularyzujące naukę to: album historyczno-fotograficzny, wystawa historyczno-fotograficzna oraz radiowy cykl audycji podkastowych.
Współpraca Katedry z otoczeniem społeczno-gospodarczym
Pracownicy Katedry realizują współpracę z wieloma instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi takimi jak: szkoły (np. II Liceum Ogólnokształcące im. Płk. Leopolda Lisa-Kuli w Rzeszowie, Liceum Ogólnokształcące im. Janka Bytnara w Kolbuszowej), poradniami psychologiczno-pedagogicznymi (np. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Łańcucie), placówkami doskonalenia zawodowego nauczycieli (Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie), placówkami muzealnymi (np. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie), bibliotekami (np. Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna w Rzeszowie, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej), towarzystwami naukowymi (np. Karpackie Towarzystwo Naukowe i Oświatowe w Krośnie, Towarzystwo Historii Edukacji w Warszawie), stowarzyszeniami użyteczności publicznej (np. Niepubliczny Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy Caritas w Czarnej).
Organizacja/współorganizacja konferencji/sympozjów naukowych:
Pracownicy Katedry biorą czynny udział w organizowaniu i współorganizowaniu konferencji i sympozjów naukowych i popularno-naukowych tematycznie związanych z ich działalnością badawczą, a także uczestniczą w komitetach organizacyjnych i naukowych tego rodzaju wydarzeń.