Stanowisko Polskiego Forum Seniorów w sprawie wniosków pokontrolnych zawartych w informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli  pn.

„Opieka paliatywna i hospicyjna finansowana ze środków publicznych”.

ADRESAT:

Minister Zdrowia

SPRAWA:

Stanowisko w sprawie wniosków pokontrolnych zawartych w informacji Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli pn. „Opieka paliatywna i hospicyjna finansowana ze środków publicznych”.

UZASADNIENIE:

W dniu 7 października 2025r. na stronie internetowej Najwyższej Izby Kontroli opublikowana została informacja o wynikach kontroli pn. „Opieka paliatywna i hospicyjna finansowana ze środków publicznych”[1]. Celem kontroli było przede wszystkim ustalenie, czy pacjenci mieli zapewniony porównywalny dostęp do świadczeń opieki paliatywnej i hospicyjnej (dalej również: OPH) na terenie całego kraju, odpowiadający ich potrzebom. Okres objęty analizą obejmował lata 2022-2024. W 2022r. funkcjonowało w Polsce 545 podmiotów świadczących usługi opieki paliatywnej i hospicyjnej, które objęły opieką prawie 100 tys. pacjentów. Największą grupę świadczeniobiorców stanowiły osoby powyżej 70. roku życia.

W oparciu o zgromadzone w ramach badania materiały źródłowe Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie końcowym wskazała szereg istotnych problemów funkcjonowania systemu OPH, w tym w szczególności:

1. Ograniczony katalog chorób uprawniających do świadczeń – osoby dorosłe mogą uzyskać pomoc finansowaną przez NFZ jedynie w przypadku ośmiu wskazanych chorób. Skutkuje to brakiem dostępu do opieki dla pacjentów cierpiących z powodu innych przewlekłych, postępujących i nieuleczalnych schorzeń.
2. Niedobór kadry specjalistycznej – pomimo wpisania medycyny paliatywnej w 2020r. na listę specjalizacji priorytetowych, zainteresowanie lekarzy jest niewielkie. Co roku egzamin specjalizacyjny zdaje jedynie 30-40 osób, podczas gdy potrzeby kadrowe wymagają ponad dwukrotnego zwiększenia liczby specjalistów. Problem ten w perspektywie starzejącego się społeczeństwa będzie się pogłębiać.
3. Brak narzędzi oceny skuteczności przepisów – Ministerstwo Zdrowia nie przygotowało mechanizmu ewaluacji rozporządzenia z 6 lutego 2023r. dotyczącego standardów organizacyjnych leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych. W efekcie nie ma możliwości zweryfikowania, czy wprowadzone regulacje rzeczywiście poprawiły dostęp pacjentów do skutecznego leczenia.
4. Trudności w dostępie do świadczeń mimo wzrostu finansowania – pomimo wzrostu nakładów finansowych (z 1 mld zł w 2022 r. do 1,7 mld zł w 2023 r.) i zniesienia limitów świadczeń, pacjenci wciąż napotykają bariery w korzystaniu z opieki, co wskazuje na potrzebę bardziej skoordynowanych działań organizacyjnych i systemowych.

Mając na uwadze powyższe, Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń UTW, po konsultacji z Polskim Forum Seniorów, wyraża poparcie dla głównego wniosku pokontrolnego skierowanego przez NIK do Ministra Zdrowia, dotyczącego:

1. przyspieszenia i skoordynowania prac nad rozwiązaniami poprawiającymi dostęp do świadczeń OPH,
2. rozszerzenia katalogu chorób kwalifikujących do świadczeń,
3. opracowania długofalowej strategii rozwoju opieki paliatywnej w Polsce.

W kontekście postępującego procesu starzenia się społeczeństwa, zapewnienie szerokiego i równomiernego dostępu do opieki paliatywnej i hospicyjnej jest sprawą priorytetową. Jest to istotne, ponieważ:

1. rosnąca liczba osób starszych będzie wymagała profesjonalnej i ciągłej opieki w ostatnich etapach życia,
2. dostęp do opieki paliatywnej wpływa bezpośrednio na jakość życia pacjentów oraz wsparcie dla ich rodzin,
3. odpowiednie planowanie i rozwój kadry medycznej pozwoli uniknąć niedoborów personelu i zapewni bezpieczeństwo systemu opieki zdrowotnej w przyszłości,
4. równy dostęp do świadczeń minimalizuje nierówności w ochronie zdrowia w różnych regionach kraju.

Wyrażamy nadzieję, że wnioski zawarte w raporcie NIK zostaną uwzględnione, a działania Ministra Zdrowia przyczynią się do systematycznej i realnej poprawy dostępu pacjentów do opieki paliatywnej i hospicyjnej w Polsce.