(Nowe okno)(Link do innej strony)

Aktualności

Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska

Kolegium Nauk Przyrodniczych

Kontakt: ul. A. Zelwerowicza 4, budynek D9, 35-601 Rzeszów

telefon: (17) 785 52 04, e-mail: ehalon@ur.edu.pl

10.10.2024

Wizyta kolejnej grupy uczniów szkół średnich w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska

Od czasu do czasu do sal wykładowych naszego Uniwersytetu wchodzą nie tylko studenci, ale także uczniowie, którzy odwiedzają nas aby wziąć udział w warsztatach przyrodniczych. Nie inaczej było w ostatni piątek, 4 października 2024, kiedy to gościliśmy uczniów klasy maturalnej z Liceum Ogólnokształcącego im. ks. Piotra Skargi w Sędziszowie Małopolskim.
Spotkanie rozpoczęło się wykładem pt. „Ekologiczne podstawy ochrony środowiska”, który wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Kukuła. Po wykładzie przyszła kolej na część warsztatową. Pod kierunkiem dr hab. Anety Bylak, prof. UR i dr Natalii Kochman-Kędziory, z wykorzystaniem gier edukacyjnych i symulacji przyrodniczych, uczniowie poznawali zagadnienia związane z rolą kamuflażu, jako techniką unikania drapieżnika oraz różnymi strategiami żerowania.
Uczniowie byli wdzięcznymi słuchaczami i aktywnie brali udział w warsztatach. Dziękujemy za odwiedziny tak miłych gości, z którymi, mamy nadzieję, spotkamy się w nowej roli, kiedy to staną się studentami Uniwersytetu Rzeszowskiego!:)

08.10.2024

Pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska po raz kolejny realizują projekt w ramach monitoringu rzek w Polsce

Celem wykonywania badań wód powierzchniowych jest dostarczenie wiedzy o stanie wód, koniecznej do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Działania te powinny zapewnić ochronę przed eutrofizacją spowodowaną wpływem źródeł bytowo-komunalnych i rolniczych oraz ochronę przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Monitoring wód powierzchniowych jako element gospodarowania wodami dostarcza danych o jakości wód, umożliwiając wykorzystanie ich w kolejnych pracach planistycznych, sporządzanych na potrzeby planowania w gospodarowaniu wodami. Uzyskanie spójnego i kompletnego obrazu stanu lub potencjału ekologicznego wód rzecznych jest wypełnieniem obowiązków zapisanych w Ramowej Dyrektywie Wodnej (RDW) w art. 8 Dyrektywy 2000/60/WE.
Wyniki badań, oprócz realizacji wyżej określonego celu podstawowego, służą także do wypełnienia przez Polskę obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej, a także zobowiązania Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska.
Zakres i częstotliwość pomiarów i badań wskaźników w ramach poszczególnych rodzajów monitoringu ustala się dla każdego punktu pomiarowo-kontrolnego zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem monitoringowym. Tworzenie nowej sieci monitoringowej polega na weryfikacji sieci istniejącej w poprzednim 6-letnim cyklu gospodarowania wodami. Sieć punktów pomiarowo kontrolnych, na które składają się reprezentatywne punkty diagnostyczne i operacyjne, stanowi podstawę oceny stanu jednolitych części wód.
Program monitoringu wód powierzchniowych przygotowuje się na okres 6 lat. Obecnie obowiązuje cykl monitoringu na lata 2022-2027, a program podlega corocznej aktualizacji. W bieżącym roku, w efekcie wygrania postępowania konkursowego, za monitoring rzek oparty na ichtiofaunie oraz wybranych wskaźnikach fizykochemicznych i hydromorfologicznych oraz pobór prób bioty do analiz chemicznych na całym Podkarpaciu, odpowiada zespół prof. dra hab. Krzysztofa Kukuła i dr hab. Anety Bylak, prof. UR z Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska. Z Zakładu, w realizację projektu zaangażowane są również dr Natalia Kochman-Kędziora i mgr Elżbieta Hałoń.
Wartość finansowa części projektu realizowanej przez pracowników ZEiOŚ to 291 700 zł.

27.09.2024

Powołanie Zespołu Programowego kierunku Ochrona Środowiska

W tym roku, na początku roku akademickiego decyzją Prorektora zostały powołane nowe zespoły programowe dla wszystkich kierunków studiów, na kadencję 2024-2028.
Do Zespołu na kierunku Ochrona środowiska, poza kierownikiem kierunku - dr hab. Anetą Bylak, prof. UR, zostali powołani: prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, dr hab. Jan Buczek, prof. UR, dr Agata Ćwik, dr Natalia Kochman-Kędziora, dr Bernadetta Ortyl, oraz przedstawicielka studentów – inż. Natalia Tokarz-Miśkiewicz.
Skład Zespołu został utrzymany z poprzedniej kadencji, a jego członkowie już końcem września rozpoczęli intensywną pracę nad utrzymaniem wysokich standardów kształcenia na kierunku. Rolą Zespołu jest bowiem m.in. sprawowanie nadzoru merytorycznego nad realizacją programu studiów, doskonalenie koncepcji kształcenia i programu studiów czy też przeprowadzanie analiz i ocen jakości kształcenia na danym kierunku studiów.
Życzymy powodzenia w realizacji nowych zadań!

09.09.2024

Dr hab. Aneta Bylak, prof. UR nowym kierownikiem kierunku Ochrona Środowiska

Pracami zespołu programowego kierunku Ochrona środowiska od czasu powstania kierunku, kieruje kierownik kierunku (dawniej przewodniczący rady programowej). W bieżącym roku akademickim na to stanowisko na kadencję 2024-2028, decyzją JM Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego, prof. dr hab. n. med. Adama Reicha, została powołana dr hab. Aneta Bylak, prof. UR. Do zadań kierownika kierunku studiów należą, m.in.: kierowanie pracami zespołu programowego, koordynowanie prac związanych z przygotowaniem projektu programu studiów, jego weryfikacją i realizacją, czy dbanie o realizację zajęć dydaktycznych na prowadzonym kierunku studiów.
Życzymy wytrwałości w dążeniu do celu i zawsze pozytywnego nastawienia, niezależnie od napotkanych trudności!

01.09.2024

Prof. dr hab. Krzysztof Kukuła Dyrektorem Instytutu Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska

Z dniem 1 września 2024 stanowisko Dyrektora Instytutu Nauk Rolniczych Ochrony i Kształtowania Środowiska objął prof. dr hab. Krzysztof Kukuła. Pan Profesor został powołany na tę funkcję przez JM Rektora UR prof. dr hab. n. med. Adama Reicha, otrzymując poparcie członków Rady Instytutu. Przez wiele lat prof. Krzysztof Kukuła pełnił funkcję kierownika Katedry Biologii Środowiska, a następnie Katedry i Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska.
Z okazji awansu, jako współpracownicy z Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska, składamy najszczersze gratulacje! Życzymy również, aby odnalazł Pan Profesor idealną równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, czerpiąc radość zarówno z sukcesów w pracy, jak i z chwil spędzonych poza nią.

18.06.2024

O przyrodzie i środowisku podczas V Krajowych Dni Pola

W dniach 14-16 czerwca 2024 roku w Boguchwale odbyły się V Krajowe Dni Pola. Bogaty program obfitował w liczne prezentacje ekspertów, panele dyskusyjne, warsztaty oraz wystawy. O swojej ofercie dydaktycznej, ale także prowadzonych badaniach opowiadali pracownicy Instytutu Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska. Była to doskonała okazja do zaprezentowania wszystkich kierunków przyrodniczych, w tym kierunku Ochrona środowiska, posiadającego w programie studiów możliwość wyboru także specjalności skupiających się np. na ochronie środowiska agrarnego oraz ochronie i kształtowaniu terenów rolniczych.
Zachowanie walorów środowiska na terenach rolniczych i obszarach wiejskich to jeden z ważniejszych filarów współczesnej ochrony środowiska. Klimat, ukształtowanie powierzchni, dostęp do wody, jakość gleb, to naturalne warunki środowiskowe, które mogą wpływać nie tylko na stopień opłacalności produkcji rolnej ale przede wszystkim na jakość surowców spożywczych i żywności, a tym samym na zdrowie człowieka.

10.06.2024

Dr Natalia Kochman-Kędziora sekretarzem generalnym Polskiego Towarzystwa Fykologicznego

Nasza koleżanka, dr Natalia Kochman-Kędziora, która przez ostatnie cztery lata pełniła funkcję zastępcy sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Fykologicznego, ponownie weszła w skład Zarządu. Tym razem, na kadencję 2024-2028, została wybrana na stanowisko sekretarza generalnego.
Polskie Towarzystwo Fykologiczne skupia naukowców prowadzących badania z zakresu taksonomii, ekologii i biochemii glonów. To towarzystwo o długiej historii. W 1972, na 40. Zjeździe Polskiego Towarzystwa Botanicznego (PTB) została powołana Sekcja Fykologiczna przy Polskim Towarzystwie Botanicznym. W kolejnych latach cyklicznie odbywały się zjazdy fykologów polskich. Rosnąca potrzeba ułatwienia rozwoju nauk fykologicznych i ciągłe zainteresowanie problematyką glonów skłoniło zarząd do utworzenia niezależnej od PTB organizacji skupiającej polskich fykologów - powołano wtedy Polskie Towarzystwo Fykologiczne. Serdecznie gratulujemy tej nominacji!

26.05.2024

Akcja: Migracja ryb wędrownych

25 maja po raz kolejny obchodziliśmy Światowy Dzień Migracji Ryb (World Fish Migration Day), który łączy ryby, rzeki i ludzi. Światowy Dzień Migracji Ryb to ogólnoświatowe święto mające na celu podniesienie świadomości na temat znaczenia swobodnie płynących rzek i ryb wędrownych. Pierwszy raz to święto odbyło się równo dziesięć lat temu.
W tym roku, z pomocą wspaniałych i niezawodnych studentów kierunku #OchronaŚrodowiska, ryby wędrowne wyruszyły z budynku D9. Nasi studenci (III rok OŚ), na wszystkie możliwe sposoby pomagali im choć przez kilka dni migrować! Akcja budziła ogromne zainteresowanie mieszkańców Rzeszowa, bo któż nie zwrócił by uwagi na osoby transportujące ogromnego jesiotra czy łososia :)
Dlaczego warto przypominać o Światowym Dniu Migracji Ryb?
Wiele ryb musi migrować, aby dotrzeć na żerowiska lub dogodne tarliska, na których złożą ikrę i dadzą początek nowemu pokoleniu. Szczególne znaczenie maja ryby dwuśrodowiskowe (migrujące na tarło z morza do rzek, lub z rzek do morza), aby dokończyć swój cykl życiowy. Stanowią one kluczowe ogniwo w złożonych sieciach pokarmowych i odgrywają zasadniczą rolę w utrzymywaniu niezaburzonych i produktywnych ekosystemów rzecznych i lądowych.
W skali globalnej - są one niezbędne dla utrzymania się milionów ludzi na całym świecie. Ryby wędrowne są zatem ważne nie tylko z ekologicznego punktu widzenia, ale również kulturowego, ekonomicznego i rekreacyjnego! Wśród wędkarzy złowienie dużych ryb wędrownych, jak np. łososia czy troci, budzi wiele sportowych emocji.
Jednak wiele gatunków ryb wędrownych jest krytycznie zagrożonych lub nawet w niektórych rejonach świata uznanych za wymarłe. Światowy Dzień Migracji Ryb postrzegamy jest jako wspólną odpowiedzialność za znalezienie rozwiązań umożliwiających przywrócenie możliwości swobodnej migracji ryb, przywrócenie „zdrowych” rzek i zapobieganie ich przyszłej degradacji! Aby to osiągnąć, doskonałym początkiem jest edukacja i podnoszenie świadomości społecznej dotyczącej tego problemu, a także odkrywanie i wdrażanie nowych rozwiązań.
Kończymy tę krótką informację tegorocznym hasłem „Free flow” – czyli, niech rzeki i ryby płyną nam swobodnie :)
Link do fotorelacji na naszym FB: https://www.facebook.com/photo?fbid=967876648673745&set=pcb.967881328673277

28.04.2024

Warsztaty przyrodnicze „Podwodny świat owadów”

„Jakie zwierzęta żyją w wodzie?” – takim pytaniem rozpoczęły się warsztaty przyrodnicze, które 26 kwietnia 2024 r. przeprowadzili pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska. Jak się okazało, choć uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 im. ks. Stanisława Konarskiego w Jarosławiu potrafili wymienić wiele różnych gatunków, to jednak tytułowy „Podwodny świat owadów” był dla nich najbardziej tajemniczy i zarazem niezwykle fascynujący. Podczas warsztatów prowadzonych przez dr hab. Anetę Bylak, prof. UR, dr Natalię Kochman-Kędziorę i mgr Elżbietę Hałoń uczniowie odkrywali larwy różnych gatunków owadów wodnych, poznali ich budowę, przystosowania do przetrwania w prądzie wody, zdobycia pożywiania jak również sztukę kamuflażu, która pomaga organizmom chronić się przed drapieżnikami. Na zakończenie warsztatów uczniowie podziwiali domki chruścików – misternie zbudowane i wykonane z najróżniejszych materiałów przez tych podwodnych architektów

22.04.2024

Świętowanie Światowego Dnia Ziemi z najmłodszymi miłośnikami przyrody

W tym roku Światowy Dzień Ziemi, przypadający zawsze 22 kwietnia, obchodziliśmy w towarzystwie najmłodszych dzieci, zafascynowanych otaczającą przyrodą. Gośćmi w Publicznym Przedszkolu nr 8 były mgr Elżbieta Hałoń z Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska oraz studentki kierunku Ochrona Środowiska inż. Oliwia Delimata i inż. Monika Jakielaszek, które podczas warsztatów przyrodniczych pt. “Życie w wodzie i na ziemi" opowiadały o wyzwaniach, z jakimi mierzą się zwierzęta w podwodnym świecie. Była to kolejna świetna okazja do nauki przez zabawę i rozwijanie przyrodniczych pasji małych odkrywców, a na pamiątkę każde z dzieci otrzymało pamiątkowy dyplom.

22.03.2024

Dni Otwarte Uniwersytetu Rzeszowskiego

Za nami kolejna edycja Dni Otwartych Uniwersytetu Rzeszowskiego. 20 marca, w budynku A0, obecni byli przedstawiciele wszystkich instytutów Uniwersytetu Rzeszowskiego, prezentujący swoją ofertę dydaktyczną. Kolorowe stanowisko INROiKŚ przyciągało wzrok wszystkich zainteresowanych przyrodą, a uczniowie szkół średnich mogli podyskutować o studiach na UR nie tylko z pracownikami, ale także ze studentami.
Kierunek Ochrona środowiska reprezentowały dr Natalia Kochman-Kędziora, mgr Elżbieta Hałoń, a także świeżo upieczone panie inżynier, a równocześnie studentki studiów II stopnia OŚ, tj. inż. Oliwia Delimata i inż. Monika Jakielaszek. Ulubieńcem odwiedzających nas studentów został inwazyjny gatunek – rak pręgowaty oraz bardzo realistyczna, pluszowa „makieta” jesiotra ostronosego – gatunku chronionego, która towarzyszy nam na wielu innych wydarzeniach. Dni Otwarte to co roku doskonała okazja, aby się bliżej poznać i porozmawiać o przyrodzie i ochronie środowiska.

20.02.2024

Rozmowa o Sanie – najważniejszej rzece Podkarpacia

W najnowszym numerze Karpackiego Przeglądu Społeczno-Kulturalnego ukazała się obszerna rozmowa red. Jacka Stachiewicza z prof. dr hab. Krzysztofem Kukułą. Wiodącym tematem wywiadu pod tytułem „Jest lepiej, ale do zachwytów jeszcze bardzo daleko” jest rzeka San i zmiany, które zaszły w niej na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat. Poniżej krótki fragment wywiadu:
„W odniesieniu do Sanu można powiedzieć, że swego czasu, przed budową zapór w Myczkowcach i w Solinie, był królem rzek górskich w Polsce?
W przeszłości z tym określeniem kojarzono Dunajec, co jest zresztą uzasadnione, bo to jest prawdziwie górska rzeka. Natomiast San ma oczywiście nadal wiele walorów rzeki górskiej, a w skali polskich Karpat, unikatowych. Od wielu też lat, także w tej chwili, jest to dobrze zachowana górska rzeka. (…) przede wszystkim na odcinku górnym, powyżej zbiornika w Solinie, ponieważ zapory w Solinie i w Myczkowcach zasadniczo zmieniły charakter Sanu poniżej.”
Zachęcamy do przeczytania całego wywiadu, który znaleźć można na stronie: https://www.procarpathia.pl/wydawnictwa/czasopisma/karpacki-przeglad-spoleczno-kulturalny/karpacki-przeglad-spoleczno-kulturalny-4-54-2023

23.01.2024

Kolejne warsztaty dla uczniów w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska

Poniedziałkowe przedpołudnie 22.01.2024 roku uczniowie Zespołu Szkół nr 2 im. Tadeusza Rejtana w Rzeszowie spędzili na zajęciach w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska UR, gdzie mieli okazję dowiedzieć się więcej o wodzie, jednej z najważniejszych zasobów naturalnych na Ziemi, oraz zgłębiać tajemnice podwodnego świata. Spotkanie rozpoczęło się od wykładu na ważny i bardzo aktualny temat „Hydroekologia – jak ochronić zasoby wody?”, wygłoszony przez prof. dr hab. Krzysztofa Kukułę.
Następnie, w mniejszych grupach, uczniowie wzięli udział w praktycznych warsztatach pt. „Życie na dnie rzeki – czyli jak przetrwać, gdy wszystko płynie?”. Za pomocą lupy i mikroskopu starali się odpowiedzieć na tytułowe pytanie, poznając różnorodne organizmy wodne (od roślin przez bezkręgowce aż po ryby) i ich strategie przeżycia. Dowiedzieli się, jakie wyzwania wiążą się z życiem pod wodą i jak na funkcjonowanie środowisk wodnych współcześnie wpływa człowiek. Warsztaty prowadziły dr hab. Aneta Bylak, prof. UR, dr Natalia Kochman-Kędziora i mgr Elżbieta Hałoń.

10.01.2024

Prof. Krzysztof Kukuła wziął udział w filmie dokumentalnym „50 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczego Bieszczadów Zachodnich”

Kiedy mówimy Bieszczady, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: góry i dzika przyroda. Jednak przed utworzeniem Bieszczadzkiego Parku Narodowego (BdPN), ten fragment Polski wyglądał inaczej i nie wszędzie przyroda była tak dzika, jak teraz. Park pozwolił na ochronę tego co zostało z dzikiej, karpackiej przyrody i jednocześnie ochronił procesy samoistnej renaturyzacji (tzw. „rewilding”) tego obszaru.

Cała historia Parku została przedstawiona w filmie dokumentalnym „50 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczego Bieszczadów Zachodnich”, przygotowanego przez TVP Rzeszów przy współpracy z BdPN. Przedpremierowy pokaz filmu uświetnił obchody jubileuszu 50 rocznicy utworzenia BdPN, które odbyły się 29-30 września 2023 roku. Natomiast premiera telewizyjna miała miejsce 18 listopada 2023

Teraz cały film dokumentalny jest też dostępny na kanale BdPN w serwisie Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=5VS3q8eyqKU

18.12.2023

Babka tematem wiodącym seminarium Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego

W ostatni piątek 15 grudnia 2023 odbyło się ostatnie w tym roku seminarium Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego. Autorami referatu pt. „Babka – wielkanocny temat przed Bożym Narodzeniem", wygłoszonego podczas seminarium, byli prof. dr hab. Krzysztof Kukuła i dr hab. Aneta Bylak, prof. UR.

Nikogo nie zmylił przewrotny temat prelekcji, a uczestnicy doskonale przewiedzieli, iż wątkiem przewodnim tego wystąpienia będą dwa inwazyjne w Polsce gatunki babek, ryb, których naturalny zasięg obejmuje słonawe laguny oraz dolne odcinki rzek uchodzących do Morza Czarnego, Morza Azowskiego i Morza Kaspijskiego. Badania poświęcone ekologicznym uwarunkowaniom występowania oraz czynników wpływających na poszerzanie zasięgu babki łysej (Babka gymnotrachelus) i babki szczupłej (Neogobius fluviatilis), są bowiem od wielu lat prowadzone przez zespół Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska. Część materiałów już została opublikowana w cenionych czasopismach międzynarodowych, jak również opracowana w postaci materiałów dla instytucji zajmujących się ochroną i zarządzaniem środowiska.

Referat zainicjował długą i interesującą dyskusję uczestników obecnych na sali oraz łączących się on-line. Szczególne zainteresowanie wzbudziły możliwe skutki obecności tych dwóch obcych gatunków ryb, w odniesieniu do rodzimych biocenoz rzek i potoków górskich.

14.12.2023

Badania prowadzone na przedmieściach Rzeszowa zdobyły uznanie prestiżowego czasopisma naukowego

W ostatnich latach pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska prowadzili kompleksowe badania m.in. na północnych przedmieściach Rzeszowa, na dwóch potokach różniących się skalą przekształcenia ich zlewni przez człowieka, oraz innego inżyniera ekosystemu, tj. bobra europejskiego Castor fiber. Jako główny cel badań, postawili sobie uzyskanie odpowiedzi na pytanie - Czy i w jakim stopniu, obecność i inżynierska działalność bobrów w krajobrazie zdominowanym przez człowieka, będzie pozytywnie wpływać na stan ekologiczny potoku oraz stopień zachowania szeroko rozumianej fauny wodnej.

Analizie poddano charakter zagospodarowania zlewni, parametry siedlisk w potokach, parametry fizyko-chemiczne wody, wskaźniki sanitarne, zespoły bezkręgowców bentosowych, ichtiofaunę, ale także zespoły płazów, ptaków wodno-błotnych (a nawet roślin wodnych). Podjęto się także oceny obszaru zlewni będącego pod wpływem inżynierskiej działalności bobrów pod kątem potencjału do świadczenia tzw. usług ekosystemowych.

Wyniki tych badań zostały opublikowane w czasopiśmie Journal of Environmental Management (200 pkt MEiN, Impact Factor 8.91). Autorami artykułu zatytułowanego “Beaver-related restoration: An opportunity for sandy lowland streams in a human-dominated landscape” są: prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, dr hab. Aneta Bylak, prof. UR, dr Ewa Kukuła i dr Natalia Kochman-Kędziora.

Utworzenie „kompleksu bobrowego”, tj. stawu bobrowego wraz z przyległym do niego rozlewiskiem, umożliwił odtworzenie się siedlisk podmokłych w zlewni. Powstała w ten sposób „wyspa” mokradeł”, która była cennym siedliskiem dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym zagrożonych. W krajobrazie zdominowanym przez człowieka powstało zatem miejsce o cennych walorach przyrodniczych. Pozytywny wpływ działalności bobra europejskiego obserwowano także w samym potoku, gdzie w efekcie „oczyszczającej” roli stawu bobrowego, nastąpiła wyraźna poprawa jakości wody, na co wskazywały wyniki badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych oraz analiza zespołów bezkręgowców wodnych i ryb

Zachęcamy do zapoznania się z całością artykułu dostępnego na stronie internetowej czasopisma: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0301479723025872

8.12.2023

Wyjazdowe posiedzenie Rady Naukowej BdPN na Uniwersytecie Rzeszowskim

8 grudnia 2023 r. w Instytucie Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska odbyło się wyjazdowe posiedzenie Rady Naukowej Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Spotkanie prowadził Przewodniczący Rady Naukowej BdPN – prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, kierownik Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Rzeszowskiego. W posiedzeniu wzięli udział przedstawiciele wyższych uczelni, instytucji rządowych, samorządowych i organizacji społecznych zajmujących się ochroną środowiska, oraz dyrekcja Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

Posiedzenie poświęcone było aktualnym problemom funkcjonowania Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otuliny. Szczególną uwagę zwrócono na zasady planowania badań naukowych w Parku oraz problemy związane z inwestycjami mogącymi zagrozić walorom przyrodniczym Parku.

21.11.2023

Prowadzący zajęcia na kierunku Ochrona środowiska wysoko oceniani przez studentów

Na zakończenie każdego semestru studiów, studenci Uniwersytetu Rzeszowskiego mają możliwość wypełnienia anonimowej „Ankiety oceny prowadzącego przedmiot”. W ankietach z ubiegłego semestru (semestr letni 2022/2023), prowadzący zajęcia na kierunku Ochrona środowiska zostali najlepiej ocenieni w całym Kolegium Nauk Przyrodniczych!

Wyniki ankiet dostępne są na stronie internetowej Działu Jakości i Akredytacji UR:

https://www.ur.edu.pl/files/ur/import/private/38/Badanie-jakosci/Badanie-jakosci-2022-2023/Raport%20AOPP%202022%202023%20semestr%20letni%20v2.pdf

Serdecznie zachęcamy studentów do wypełniania ankiety, również po zakończeniu tego semestru. Wyniki są ważną informacją zwrotną dla nauczycieli akademickich.

14.11.2023

Pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska biorą udział w realizacji projektu o wartości ponad 60 mln zł!

Ramowa Dyrektywa Wodna nakłada obowiązek osiągnięcia dobrego stanu albo potencjału ekologicznego zbiorników wodnych w Polsce. Jednym z najważniejszych elementów podlegających ocenie w rzekach jest ichtiofauna. Ryby stanowią grupę organizmów będących kluczowym wskaźnikami stanu środowisk wodnych. Ryby zajmują w systemie rzeki różnorodne siedliska i różne poziomy troficzne. W związku z tym, zaburzenia w strukturze zespołów ryb są sygnałem alarmującym o niekorzystnych zmianach w środowisku. Dlatego ocena stanu lub potencjału ekologicznego rzek prowadzona w oparciu o zespoły ryb i bezkręgowce wodne jest ważnym elementem składowym Państwowego Monitoringu Środowiska, obejmującego w Polsce wszystkie rzeki i jeziora.

Zespół prof. Krzysztofa Kukuły prowadzi badania na bardzo dużym obszarze, obejmującym zlewnie karpackich dopływów Wisły. Prace monitoringowe prowadzone są w wyznaczonych, stałych odcinkach badawczych, przy czy na danym odcinku rzeki badania są powtarzane zwykle co 5 lata.

Metody oceny stanu środowiska z wykorzystaniem zespołów ryb rozwijane są już od ponad 20 lat, a przy tworzeniu i interkalibracji europejskiego systemu monitoringu rzek pracowali m.in. prof. dr hab. Krzysztof Kukuła i dr hab. Aneta Bylak, prof. UR. W ostatnich latach, na potrzeby badań monitoringowych zaadaptowano do warunków Polski opracowane w Europie oraz USA metody klasyfikacji stanu/potencjału ekologicznego wykorzystujące wskaźniki wieloparametryczne, uwzględniające, obok struktury biocenozy, także szczegółowe opisy środowiska.

Istotą działania wskaźników ichtiologicznych jest różna wrażliwość poszczególnych gatunków ryb na antropogeniczne zaburzenia środowiska. Zaburzenia w środowisku wywołują zmiany takich cech zespołu ryb jak liczebność gatunków, struktura troficzna zespołu, w tym udział gatunków drapieżnych, czy obecność najmłodszych pokoleń. Cechy zespołu organizmów wskaźnikowych mogą być wtedy traktowane jako miary stopnia zmian w środowisku wodnym. W ocenie stanu środowisk wodnych w badaniach monitoringowych wykorzystywany jest EFI+ (European Fish Index) a także Wskaźnik Integralności Biotycznej (Index of Biotic Integrity, IBI).

Badania monitoringowe rzek polskich, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, obejmujące także pobór prób ryb i mięczaków do analiz chemicznych, w celu oznaczenia kilkudziesięciu substancji szkodliwych dla środowiska, są prowadzone przez wybrane grupy specjalistów z całej Polski.

Pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska, ekspert, koordynator - prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, ekspert - dr hab. Aneta Bylak, prof. UR, przy wsparciu dr Natalii Kochman-Kędziory i mgr Elżbiety Hałoń, realizują badania monitoringowe na obszarze całego województwa podkarpackiego, jak również części województw: lubelskiego, małopolskiego i świętokrzyskiego. Obecnie w badaniach monitoringowych rzek i jezior bierze udział kilka zespołów badawczych z całej Polski. Wartość całego projektu monitoringu wód śródlądowych w Polsce, koordynowanego przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olszynie, wynosi ponad 60 mln zł. W tym roku podpisano kolejną umowę z Uniwersytetem Rzeszowskim, jako współwykonawcą projektu.

Serdecznie gratulujemy pracownikom ZEiOŚ realizacji kolejnego dużego projektu finansowanego ze źródeł zewnętrznych!

23.10.2023

Kolejna publikacja w prestiżowym czasopiśmie Science of the Total Environment

Po raz kolejny, międzynarodowe uznanie zyskały wyniki badań naukowych prowadzonych przez pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska (Instytut Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska). Publikacja pt. „Assessment of the viable effects of structural reconstruction of habitats in a mountain stream: a long-term study” ukazała się w prestiżowym czasopiśmie Science of the Total Environment (200 pkt MEiN, Impact Factor 10.754, wydawca Elsevier). Autorami publikacji są: dr hab. Aneta Bylak, prof. UR, dr Joanna Szmuc i prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

W pracy przedstawiono wyniki kilkunastoletnich, kompleksowych badań w Karpatach, poświęconych reakcji biocenozy na renaturyzację koryt potoków. Karpaty to największe skupiska różnorodności biologicznej w Europie, również w odniesieniu do ekosystemów wodnych. Jednakże przekształcenia wynikające z działalności człowieka dotknęły zlewni wielu potoków. Autorzy wskazali, że liczne bariery zbudowane przez człowieka, zakłócają ciągłość ekologiczną wielu potoków i konieczna jest ich renaturyzacja.

Aby ocenić realne skutki renaturyzacji potoków karpackich, zespół badaczy przeprowadził analizy zespołów ryb, które są doskonałymi bioindykatorami stanu siedlisk w potoku. Autorzy wykazali pozytywne efekty zastosowania ramp kamiennych, jako rozwiązań technicznych do renaturyzacji małych potoków górskich. Udowodnili, że dzięki poprawnie przeprowadzonym zabiegom przywracającym ciągłość potoku, możliwe jest także odbudowanie siedlisk, które zapewniają rybom zarówno odpowiednie żerowiska, jak i miejsca do odbycia tarła oraz wzrostu narybku.

Autorzy w zaleceniach skierowanych do instytucji zarządzających środowiskiem wskazali, że ocena skutków renaturyzacji potoków górskich powinna być prowadzona w perspektywie długoterminowej. Tylko takie podejście może to pozwolić na wiarygodną ocenę skutków działań renaturyzacyjnych i, w razie potrzeby, szybkie wprowadzenie korekt. Podkreślili, że konieczne jest systematyczne monitorowanie stanu obiektów hydrotechnicznych przywracających ciągłość ekologiczną potoku.

Artykuł dostępny jest na stronie internetowej czasopisma: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969723058576

01.10.2023

Prof. Krzysztof Kukuła w gronie osób szczególnie zasłużonych dla powstania i działalności Bieszczadzkiego Parku Narodowego

Podczas uroczystej sesji jubileuszowej konferencji z okazji 50 rocznicy utworzenia Bieszczadzkiego Parku Narodowego, prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, kierownik Zakładu Ekologii i Ochrony środowiska został wyróżniony statuetką „za szczególne zasługi w zakresie naukowego poznania oraz rozwijanie, promowanie i wspieranie ochrony przyrody i krajobrazu w Bieszczadzkim Parku Narodowym”.

Pan Profesor od wielu lat prowadzi badania naukowe na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, których wyniki były opublikowane w prestiżowych czasopismach naukowych i dodatkowo, miały duże znaczenie praktyczne i zostały wykorzystane do przygotowania planów ochrony przyrody BdPN. Ponadto Profesor Krzysztof Kukuła aktywnie działa w Radzie Naukowej Bieszczadzkiego Parku Narodowego, której jest członkiem nieprzerwanie od 1991 roku. Przez kilka kadencji pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, a obecnie jest przewodniczącym Rady.

Serdecznie gratulujemy tego wyróżnienia!

30.09.2023

Jubileusz 50-lecia Bieszczadzkiego Parku Narodowego

W 2023 roku Bieszczadzki Bark Narodowy obchodzi 50. rocznicę utworzenia. Z tej okazji, w dniach 29-30 września odbyła się jubileuszowa konferencja „Bieszczadzki Park Narodowy (1973-2023) – dorobek w zakresie ochrony zasobów przyrodniczych i krajobrazowych". Na konferencję zaproszeni zostali także pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska - prof. dr hab. Krzysztof Kukuła i dr hab. Aneta Bylak, prof. UR.

Konferencja była niezwykłą okazją nie tylko do świętowania okrągłej rocznicy, ale również do podsumowania działalności BdPN. Podczas konferencji odbyły się wystąpienia okolicznościowe zaproszonych Gości, projekcja filmu dokumentalnego „50 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczego Bieszczadów Zachodnich” przygotowanego przez TVP Rzeszów przy współpracy z BdPN oraz prezentacje.

Prof. dr hab. Krzysztof Kukuła wspólnie z prof. dr hab. Bogdanem Zemankiem, wygłosił prelekcję pt. "Wkład Rady Naukowej BdPN w działalność Parku, podsumowanie wszystkich kadencji Rady". Z kolei podczas drugiej prezentacji, zatytułowanej "Ochrona i naukowe poznanie Bieszczadów", Pan Profesor omówił walory, funkcjonowanie i zagrożenia fauny Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

Relację z tego wydarzenia można również przeczytać na stronie Bieszczadzkiego Parku Narodowego:

https://www.bdpn.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=3684&Itemid=1

29.09.2023

Kształtowanie i ochrona środowiska wiodącym tematem jubileuszu 70-lecia odkrycia złóż siarki w Tarnobrzegu

W dniach 28-29 września w Muzeum-Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu odbywała się konferencja historyczno-ekologiczna pt. „Tarnobrzeskie Zagłębie Siarkowe – od odkrycia złóż siarki do cudu ekologii – 70. rocznica odkrycia złóż siarki”. Z Uniwersytetu Rzeszowskiego na konferencję zaproszono prof. dr hab. Krzysztofa Kukułę i dr hab. Anetę Bylak, prof. UR.
Pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska wystąpili tam w charakterze ekspertów, którzy w swojej pracy badawczej zajmowali się m.in. zagadnieniami związanymi z ekologicznymi aspektami rekultywacji obszaru dawnej kopalni siarki w Tarnobrzegu. Wykład prof. dr hab. Krzysztofa Kukuły na temat ekosystemu Jeziora Tarnobrzeskiego stał się inspiracją do ożywionej dyskusji nad przyrodniczym znaczeniem zbiornika w Tarnobrzegu, ekologicznych skutków rekultywacji wyrobiska posiarkowego, czy świadczonych obecnie usługach ekosystemowych. Nie zabrakło także wątku dotyczącego możliwych zagrożeń ekosystemu jeziora.

28.08.2023

„Natura Bez Granic” - serial przyrodniczy realizowany z udziałem pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska

W ostatnią sobotę miał swoją premierę kolejny odcinek serialu przyrodniczego „Natura Bez Granic”, w którym o zwierzętach żyjących w górnym Sanie opowiadali pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska – prof. dr hab. Krzysztof Kukuła i dr hab. Aneta Bylak, prof. UR.
Zdjęcia do serialu realizowane były zarówno na odcinku Sanu granicznego znajdującego się w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, jak również w niżej położonym odcinku rzeki – u podnóża Otrytu.
Wszystkie odcinki serialu „Natura Bez Branic”, w którym przedstawione jest bogactwo przyrodnicze i różnorodność pogranicza polsko-ukraińskiego można obejrzeć na platformie VOD. Pracownicy ZEIOŚ wystąpili w odcinku 12.
https://vod.tvp.pl/programy,88/natura-bez-granic-odcinki,534842
Fot. Jan Mamoń

24.07.2023

Wakacyjne spotkanie z przyrodą w Bieszczadzkim Parku Narodowym

W piątek 21 lipca 2023 w Ośrodku Edukacji Ekologicznej Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, odbył się kolejny wykład w ramach „Wakacyjnych spotkań z przyrodą”. Prelekcję pt. „Wędrując wzdłuż bieszczadzkich potoków - spojrzenie rybim okiem… " wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

Profesor opowiadał o faunie bieszczadzkich potoków – rybach, bezkręgowcach i ciekawostkach dotyczących ich biologii. Na zakończenie, pomiędzy uczestnikami spotkania a prelegentem, wywiązała się ciekawa dyskusja, która pozwoliła na poszerzenie wątków zawartych w prezentacji i rozbudowanie opowieści o podwodnym życiu górskich potoków i rzek.

01.06.2023

„Rozmyślania nad wodą” - artykuł prof. dr hab. Krzysztofa Kukuły w Gazecie Uniwersyteckiej

„Amerykańscy astronauci, którzy w grudniu 1968 r. w trakcie misji Apollo 8 spoglądali na Ziemię, nazwali ją „Błękitną planetą”. Wody, pokrywając ponad 70% powierzchni kuli ziemskiej, nadają jej niebieski kolor, co powoduje, że Ziemia wyraźnie różni się od innych planet Układu Słonecznego. Jednak co spowodowało, że mimo„wodnego charakteru” naszej planety,od dziesięcioleci mówimy o problemie niedoborów wody? Podsumowaniem tych niepokojów jest m.in. Raport o gospodarce wodnej na świecie (World Water Development Report – WWDR) z 2003 r., a potwierdzeniem, że sytuacja przez dwadzieścia lat nie uległa niestety poprawie, wydaje się być ogłoszenie roku 2023 Międzynarodowym Rokiem Słodkiej Wody.”

To pierwsze zdania artykułu opublikowanego w ostatnim wydaniu Gazety Uniwersyteckiej, stanowiącego podsumowanie rozważań na temat stanu zasobów wody na świecie. W publikacji można także przeczytać o tym, jak względem zasobów wody wygląda region nam najbliższy, tj. Podkarpacie. Artykuł przygotował i opatrzył komentarzem prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

Cały artykuł dostępny jest na stronie:
https://www.ur.edu.pl/pl/uniwersytet/gazeta-uniwersytecka/id-2023/marzec-kwiecien

22.05.2023

Przez lupę widać więcej… czyli kolejna edycja Pikniku Nauki z udziałem Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska

Piknik Nauki Eksploracje to cykliczne wydarzenie mające na, celu popularyzację nauki w plenerze, w samym centrum Rzeszowa. Tegoroczna edycja odbyła się 20 maja, a słoneczna pogoda przyciągnęła zarówno wielu wystawców jak i odwiedzających. Już po raz kolejny okazało się, że przez lupę (i mikroskop) widać więcej, a młodsi i starsi miłośnicy przyrody mogli podziwiać z bliska różnorodność życia w rzekach i potokach. Swoimi kolorami i formami przyciągały uwagę uczestników także porosty.
Oprócz pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska w organizację pikniku aktywnie włączyli się nasi nieocenieni studenci kierunku Ochrona środowiska, Oliwia Delimata, Julia Kwietniowska Aleksandra Wolanin i Hubert Półchłopek, którzy podczas samego wydarzenia opowiadali z pasją o ważkach, jętkach, chruścikach i innych ciekawych organizmach wodnych.

21.03.2023

Prof. dr hab. Krzysztof Kukuła członkiem Rady Naukowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN

20 marca 2023 r. odbyło się posiedzenie Rady Naukowej Instytutu Ochrony Przyrody, Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, inaugurujące nową kadencję. W skład rady, oprócz pracowników IOP PAN, wchodzą także wybrane osoby z innych ośrodków naukowych w Polsce. Są to osoby cenione w środowisku naukowym ze względu na swoją wiedzę, doświadczenie badawcze i prowadzoną działalność naukową.
Miło nam poinformować, że w skład Rady Naukowej IOP PAN został powołany kierownik Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska, prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.
Więcej o Radzie Naukowej można przeczytać na stornie internetowej IOP PAN:
https://www.iop.krakow.pl/scientific_council_2_218.html

14.03.2023

Publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Joanny Szmuc

W czwartek 9 marca 2023 roku odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Joanny Szmuc. Była to kolejna w tym roku obroniona praca doktorska, wykonana w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska. Pracę zatytułowaną „Wpływ antropogenicznych zaburzeń siedlisk w potoku górskim na strukturę makrozoobentosu i ichtiofauny” doktorantka wykonywała pod kierunkiem promotora dr hab. Anety Bylak, prof. UR.

Recenzentami rozprawy doktorskiej byli: dr hab. Małgorzata Dukowska, prof. UŁ z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego oraz dr hab. Antoni Amirowicz z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, którzy wnioskowali o wyróżnienie rozprawy doktorskiej.

13 marca 2023 r. Rada Naukowa Kolegium Nauk Przyrodniczych podjęła uchwałę o nadaniu mgr Joannie Szmuc stopnia doktora, jak również o wyróżnieniu rozprawy doktorskiej. Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy naukowej i zawodowej!

03.03.2023

Uczniowie z Zespołu Szkół nr 2 w Rzeszowie gośćmi w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska

W czwartek 2 marca w Zakładzie Ekologii i Ochrony Środowiska już po raz kolejny gościliśmy uczniów z Zespołu Szkół nr 2 w Rzeszowie. Tym razem grupa wraz z opiekunem miała okazję wysłuchać dwóch wykładów. Uczniowie, w czasie zajęć prowadzonych przez dr hab. Anetę Bylak, prof. UR dowiedzieli się „Co łączy bobra z rekinem, czyli o związkach między gatunkami”, z kolei o tajemnicach glonów „W kałuży, na talerzu i w fabryce” opowiadała słuchaczom dr Natalia Kochman-Kędziora. Takie spotkania są zawsze dobrą okazją do podzielenia się naszą wiedzą z uczniami, którzy być może niebawem zasiądą w tych samych ławkach, ale już jako nasi studenci.

17.02.2023

Publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Magdaleny Tanony

2 lutego 2023 r. odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Magdaleny Tanony. Pracę zatytułowaną „Kształtowanie się epifitycznej i epiksylicznej bioty porostów świerka pospolitego pod wpływem naturalnych zaburzeń w drzewostanach Gorczańskiego Parku Narodowego” doktorantka wykonywała pod kierunkiem promotora dr hab. Pawła Czarnoty, prof. UR. Recenzentami rozprawy doktorskiej byli: dr hab. Anna Łubek, prof. UJK (Zakład Biologii Środowiska, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) i dr hab. Dariusz Kubiak, prof. UWM (Katedra Mikrobiologii i Mykologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie). 16 lutego 2023 r. Rada Naukowa Kolegium Nauk Przyrodniczych podjęła uchwałę o nadaniu mgr Magdalenie Tanonie stopnia doktora i wyróżnieniu rozprawy doktorskiej. Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy naukowej!

18.01.2023

Kolejny projekt badawczy finansowany ze źródeł zewnętrznych realizowany przez ZEOŚ

Dzielimy się miłą informacją, że pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska, uzyskali finansowanie ze środków zewnętrznych na badania ichtiofauny oraz jej siedlisk w karpackich rzekach. Wartość projektu to 80 tys. złotych. Projekt „Monitoring ichtiofauny rzecznej w latach na potrzeby oceny stanu lub potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych” w latach 2022-2023, realizowany jest przez prof. dr hab. Krzysztofa Kukułę oraz dr hab. Anetę Bylak, prof. UR we współpracy z Instytutem Rybactwa Śródlądowego im. St. Sakowicza w Olsztynie.
Projekt realizowany jest częścią dużego, ogólnokrajowego projektu. Udział w nim Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska jest związany z pełnieniem przez pracowników eksperckiej roli w przygotowaniu i wdrażaniu krajowej metodyki oceny stanu ekologicznego wód płynących, opartej o stan ichtiofauny. Projekt jest realizowany zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska, koordynowanego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Jego wyniki posłużą m.in. do opracowania krajowego raportu oceny stanu ekologicznego wód płynących.

Serdecznie gratulujemy!

16.01.2023

Uroczyste otwarcie Nocy Biologów 2023

W ostatni piątek, 13 stycznia 2023, na Uniwersytecie Rzeszowskim odbyła się kolejna edycja ogólnopolskiej akcji „Noc Biologów”. Jest to jedna z form popularyzacji nauk przyrodniczych. W tym roku motywem przewodnim Nocy Biologów była „Woda, jako źródło życia”, a rozpoczynający akcję referat plenarny pt. „Hydroekologia – czyli jak ratować ekosystemy rzeczne”, wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

Pan Profesor w swoim wystąpieniu przypomniał, że wydarzeniem, które spowodowało wzrost zainteresowania stanem rzek w Polsce, była katastrofa na Odrze. Przedstawił jednak nie tylko aktualne i potencjalne zagrożenia stanu ekologicznego wód płynących w naszym kraju, lecz przede wszystkim pokazał, jak dbać o zasoby wodne, oraz wyjaśnił kluczową rolę hydroekologów w ratowaniu środowisk wodnych.

Tegoroczna Noc Biologów była doskonałą okazją dla uczniów, aby dowiedzieć się jak ciekawe i perspektywiczne jest studiowanie na kierunku Ochrona środowiska oraz kształcenie specjalistów, którzy w nieodległej przyszłości będą mogli włączyć się w działania służące ochronie zasobów wody. Absolwenci studiów I stopnia mogą bowiem na Uniwersytecie Rzeszowskim, studiując Ochronę środowiska, uzyskać tytuł magistra na unikatowej w skali Polski specjalności - Hydroekologii i zarządzaniu środowiskiem wodnym.

03.01.2023

O nietypowej zimowej aurze w Polskim Radio Rzeszów

Nowy 2023 rok przywitał nas dość wysokimi, jak na zimę, temperaturami. Choć warto przypomnieć, że początek stycznia 2022 był dość podobny. O pogodowych rekordach, anomaliach i ciepłej zimie rozmawiano na antenie Polskiego Radia Rzeszów. Gościem redaktor Iwony Piętak był prof. dr hab. Krzysztofa Kukuła. Poruszono wiele ważnych tematów związanych z pogodą i klimatem, rozmawiano też o tym w jaki sposób ciepła, bezśnieżna zima wpływa na przyrodę.

Całą rozmowę można odsłuchać na stronie Polskiego Radia Rzeszów: https://radio.rzeszow.pl/wiadomosci/z-prof-krzysztofem-kukula-rozmawiamy-o-skutkach-zmiany-klimatu?fbclid=IwAR2hyyyDWyh1848cO4Ra8sE9AukuktuyjBab2aQW1T1fYb3KIswSnYN692c

23.11.2022

Dyskusja nad energetyką jądrową w Polskim Radio Rzeszów

W środowe popołudnie 23 listopada gośćmi redaktora Macieja Adamskiego byli prof. dr hab. Krzysztof Kukuła, kierownik Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska oraz dr Sławomir Wolski z Politechniki Rzeszowskiej. Tematem audycji Jestem za, jestem przeciw były plany budowy w Polsce elektrowni jądrowych. Dr Sławomir Wolski przybliżył słuchaczom zagadnienia związane z budową, działaniem i eksploatacją elektrowni, podczas gdy prof. dr hab. Krzysztof Kukuła analizował potencjalny wpływ jej lokalizacji i funkcjonowania na środowisko przyrodnicze. Godzinna dyskusja na antenie Polskiego Radia Rzeszów pozwoliła słuchaczom na bliższe zaznajomienie się z tematem szeroko obecnie dyskutowanym w przestrzeni publicznej.

22.11.2022

Prof. dr hab. Krzysztof Kukuła prelegentem podczas Karpackiej Konferencji Ministerialnej

W ramach polskiego przewodnictwa Konwencji Karpackiej, 22 listopada odbyła się w Rzeszowie Karpacka Konferencja Ministerialna. Udział w niej wzięli ministrowie oraz przedstawiciele ministerstw z Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Węgier, Rumunii oraz Serbii. Uczestnikami spotkania byli także: szef sekretariatu Konwencji Karpackiej Harald Egerer z Austrii, Elisabeth Sellwood (szefowa Environment and Security Unit, Unit Environment) oraz przedstawiciele innych międzynarodowych organizacji (m.in. Forest Europe, Konwencja Alpejska). Na konferencji rozmawiano o potencjale przyrodniczym Karpat, zagrożeniach środowiska przyrodniczego i działaniach ochronnych, a także o wpływie wojny w Ukrainie na środowisko naturalne.

Referat wprowadzający (keynote) konferencji pt. “Carpathians - biodiversity hotspot of Europe. Importance of the Carpathian biodiversity for restoration, resilience and protection of the European and global biodiversity”, dotyczący bioróżnorodności Karpat, wygłosił prof. dr hab. Krzysztof Kukuła. Profesor w swoim wystąpieniu podkreślał, że Karpaty to szczególne dziedzictwo przyrodnicze wszystkich państw położonych na ich obszarze. Mówił o ich znaczeniu oraz roli, jaką spełniają w zachowaniu europejskiej i globalnej bioróżnorodności. Wskazał też na główne zagrożenia dla górskich ekosystemów: wylesianie, masowa turystyka czy fragmentacja siedlisk wielu kluczowych gatunków.

Konferencja Ministerialna miała charakter zamknięty, a Pan Profesor, jedyny w tym szacownym gronie przedstawiciel środowiska naukowego, przedstawił pełne tło naukowo-badawcze do dalszej dyskusji. To prestiżowe wydarzenie organizowane w ramach Carpathian Convention było długo wyczekiwane.

Prof. dr hab. Krzysztof Kukuła pełni obecnie funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Bieszczadzkiego Parku Narodowego, z którym związany jest od początku jego istnienia, a ponad to prowadzi badania naukowe w różnych regionach Karpat. O Konferencji i znaczeniu Konwencji Karpackiej dla państw regionu można przeczytać na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Samorządu Województwa Podkarpackiego.

Autor fotografii z konferencji: P. Wasiak

28.10.2022

"Jak przetrwać gdy wszystko wokół płynie" - warsztaty dla uczniów Zespołu Szkół nr 2 w Rzeszowie

"Jak przetrwać, gdy wszystko wokół płynie?” Na to pytanie, będące równocześnie tematem warsztatów, starali się odpowiedzieć jego uczestnicy. 27 października 2022 roku uczniowie Zespołu Szkół nr 2 w Rzeszowie wzięli udział w warsztatach prowadzonych przed prof. dr hab. Krzysztofa Kukułę, dr hab. Anetę Bylak, prof. UR, dr Natalię Kochman-Kędziorę oraz mgr Elżbietę Hałoń. Podczas zajęć uczniowie mieli okazję poznać bliżej różnorodność organizmów wodnych. Obserwowali gatunki ryb, a użyciem lup i mikroskopów oznaczali m.in. bezkręgowce wodne, w tym larwy wodnych owadów oraz różne grupy glonów, które to organizmy są doskonałymi wskaźnikami jakości wód. Była to także doskonała okazja, aby dowiedzieć się więcej o kierunku Ochrona środowiska.

20.10.2022

Kolejna publikacja pracowników ZEiOŚ stworzona przy współudziale studentów kierunku Ochrona środowiska

Artykuł jest kolejnym przykładem ogromnego zaangażowania naszych dyplomantów w badania naukowe prowadzone w Zakładzie :) Współautorką publikacji jest studentka kierunku Ochrona środowiska, mgr Klaudia Bednarz.
W artykule wskazano kolejne dowody na to, że budowle hydrotechniczne są czynnikiem antropogenicznym, który negatywnie wpływa na cały ekosystem górnego Sanu. Celem publikacji, która ukazała się w 30. tomie Roczników Bieszczadzkich, była ocena warunków siedliskowych okonia Perca fluviatilis w systemie rzek górskich oraz określenie zagrożeń związanych z pojawieniem się licznej populacji okonia w Sanie i jego dopływach, w tym w potokach Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Badaniami objęto fragment dorzecza górnego Sanu położony powyżej Zalewu Solińskiego.
W czasie długoterminowych badań terenowych wykonano pomiary parametrów fizykochemicznych wody w badanym odcinku rzeki oraz opisano parametry hydromorfologiczne poszczególnych stanowisk. Pobrano próbki bezkręgowców bentosowych w celu analizy potencjalnej bazy pokarmowej okonia. Okoń, który przed powstaniem Zbiornika Solińskiego był nieliczny, z czasem stał się jednym z dominujących gatunków ichtiofauny w zlewni górnego Sanu, zarówno sezonowo, jak i lokalnie. W niektórych częściach zlewni Sanu okoń występuje od czerwca do końca października. Duże zagęszczenie larw jętek, chruścików i muchówek, które są głównym pożywieniem młodych okoni, może sprzyjać dalszej ekspansji tego gatunku powyżej dopływów Sanu. Ekspansja okoni oportunistycznych w górzystych częściach zlewni Sanu może stanowić zagrożenie dla lokalnej ichtiofauny. Okoń jest zarówno konkurentem pokarmowym, jak i drapieżnikiem dla rodzimych gatunków ryb. W szczególności może zagrażać populacji pstrąga potokowego Salmo trutta m. fario, gatunku kluczowego w bieszczadzkich potokach.
Artykuł dostępny jest na stronie internetowej czasopisma:
https://archiwum.bdpn.pl/dokumenty/roczniki/rb30/art01.pdf

28.09.2022

Uroczyste otwarcie "Chatki Puchatka" w Bieszczadach

24 września dokonano uroczystego otwarcia „Chatki Puchatka” w Bieszczadach. W tej uroczystości brał również udział Przewodniczący Rady Naukowej Bieszczadzkiego Parku Narodowego, prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

Schron Turystyczny BdPN „Chatka Puchatka” na Połoninie Wetlińskiej to najwyżej położone (1228 m n.p.m.) schronisko i obiekt noclegowy w Bieszczadach. Jako obiekt całoroczny funkcjonuje od 1967 roku, jednak dopiero wiosną 2020 roku rozpoczęła się jego gruntowna przebudowa. W rzeczywistości powstał zupełnie nowy, nowoczesny obiekt. Wybudowano również zbiorniki na deszczówkę, które mają zaspokoić potrzeby wody do celów sanitarnych, powstała też oczyszczalnia ścieków i toalety dla turystów. Inwestycja została zaplanowana na 4,2 mln złotych, zaś środki pochodziły m.in. z funduszy unijnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego oraz z budżetu państwa. Po uroczystym otwarciu, schronisko zostało ponownie oddane do użytku. W Chatce znajduje się sezonowa dyżurka Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Posterunek Meteorologiczny IMiGW, a także baza dla straży Parku.

Warto nadmienić, że pomysłodawcą nazwy „Chatki Puchatka” jest polski żeglarz Leonid Teliga - pierwszy Polak, który samotnie okrążył Ziemię na drewnianym jachcie s/y Opty (w latach 1967–1969).

19.09.2022

Uchwała Polskiego Towarzystwa Hydrobiologów Polskich w sprawie katastrofy w Odrze

Na XXV Zjeździe Hydrobiologów Polskich podjęto uchwałę Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego (PTH) w sprawie katastrofy w Odrze i koniecznej zmiany systemu gospodarowania rzekami w Polsce. W dyskusji nad uchwałą uczestniczyli także przedstawiciele naszego Zakładu, prof. dr hab. Krzysztof Kukuła oraz dr hab. Aneta Bylak, prof. UR, która była też moderatorką panelu dyskusyjnego poświęconego katastrofie w Odrze.

PTH zrzesza niemal 400 członków, zatrudnionych w 30 jednostkach naukowych w Polsce. Są oni specjalistami w zakresie funkcjonowania, ochrony i renaturyzacji wód. Reprezentują nauki przyrodnicze i inżynieryjne. Jak zapisano w opublikowanej uchwale, "Członkowie Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego oraz niezrzeszeni w nim hydrobiolodzy uczestniczący w Jubileuszowym, XXV Zjeździe Hydrobiologów Polskich stanowczo nie zgadzają się z koncepcją budowy stopni wodnych, pod pretekstem poprawy stosunków wodnych w Odrze oraz twierdzeniem, że ich powstanie zapobiegnie kolejnym katastrofom ekologicznym w tej rzece (…). Koncepcję tę uważamy za błędną, sprzeczną z obecnym stanem wiedzy naukowej i nieuzasadnioną ekonomicznie. Progi i będące ich konsekwencją piętrzenia zmniejszą prędkość przepływu wody. W wyniku tego, przy silnym obciążeniu dorzecza Odry biogenami i wysokich temperaturach, organizmy fitoplanktonowe uzyskają znacznie lepsze warunki do wzrostu, generując częstsze toksyczne zakwity, szkodliwe zarówno dla ekosystemu, jak i otoczenia społecznego i gospodarczego rzeki. W efekcie budowy progów, oprócz toksycznych glonów Prymnesium parvum, w Odrze, Wiśle i innych uregulowanych rzekach mogą pojawić się masowo także toksyczne cyjanobakterie (sinice)".

PTH zaapelowało też o wstrzymanie realizacji planów dalszej regulacji Odry, Wisły i innych rzek oraz stworzenie planu zmniejszenia negatywnego wpływu człowieka na wody powierzchniowe. Autorzy Uchwały ostrzegli również, że obserwowana na Odrze katastrofa ekologiczna może nie być zdarzeniem jednorazowym, o ile nie zostaną podjęte strategiczne działania. "Aby zminimalizować prawdopodobieństwo pojawiania się podobnych katastrof w Odrze, Wiśle i w innych polskich rzekach, należy stworzyć skuteczny, ogólnokrajowy system dedykowany temu zadaniu".

Link do pełnego tekstu uchwały: http://www.pth.home.pl/portal/

O stanowisku PTH w mediach: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C93634%2Cpolskie-towarzystwo-hydrobiologiczne-przeciwne-wobec-budowie-stopni-na-odrze

18.07.2022

Nasza Koleżanka wybrana w skład Zarządu Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego

18.07.2022.jpg [212.46 KB]

Kandydatura dr hab. Anety Bylak, prof. UR, na członka Komisji Rewizyjnej Krakowskiego Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego na lata 2022-2025, została poparta jednogłośnie w wyborach korespondencyjnych. W dniu 14.07.2022 r. zebrała się Komisja Skrutacyjna, a wyniki wyborów ogłoszono kilka dni temu. Serdecznie gratulujemy Naszej Koleżance!

13.07.2021

Publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Łukasza Furmanka

ŁF.jpg [113.22 KB]

31 maja 2022 r. odbyła się publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Łukasza Furmanka. Pracę zatytułowaną „Wpływ kompleksu substancji porostowych na wybrane grzyby glebowe” doktorant wykonywał pod kierunkiem promotora dr hab. Pawła Czarnoty, prof. UR oraz dr inż. Agaty Tekieli. Recenzentami rozprawy doktorskiej byli: prof. dr hab. Lucyna Śliwa (Instytut Botaniki Polskiej Akademii Nauk im. Władysława Szafera w Krakowie) i dr hab. inż. Wojciech Pusz, prof. UPrz (Zakład Fitopatologii i Mykologii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu). 12 lipca 2022 r. Rada Naukowa Kolegium Nauk Przyrodniczych podjęła uchwałę o nadaniu mgr Łukaszowi Furmankowi stopnia doktora i wyróżnieniu rozprawy doktorskiej. Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy naukowej!

14.06.2022

Uczniowie Zespołu Szkół Agroprzedsiębiorczości uczestniczyli w warsztatach z bioindykacji środowiska

warsztaty 16.06.2022.jpg [131.42 KB]

Wczoraj, 13 czerwca, Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska odwiedzili uczniowie Technikum nr 13 przy Zespole Szkół Agroprzedsiębiorczości w Rzeszowie, z klasy o profilu: Technik ochrony środowiska. Uczniowie brali udział w warsztatach praktycznych z bioindykacji środowiska, podczas których m.in. oznaczali bezkręgowce wodne, w tym larwy wodnych owadów, będące doskonałymi wskaźnikami jakości wód. Mieli także okazję dowiedzieć się więcej o kierunku Ochrona środowiska na Uniwersytecie Rzeszowskim.

25.05.2022

Dzień Otwarty i Targi Pracy na Uniwersytecie Rzeszowskim

24 maja 2022 roku odbyły się na Uniwersytecie Rzeszowskiem Targi Pracy połączone z Dniem Otwartym. Od godziny 9:00 rano w holu budynku A0 przy ul. Pigonia każdy z Instytutów miał okazję przestawić ofertę edukacyjną i opowiedzieć o pracy naukowej. W ten dzień aktywnie włączyli się także pracownicy naszego Zakładu. Mieliśmy okazję spotkać wielu uczniów, którzy wraz z opiekunami odwiedzili Uniwersytet, a którym z przyjemnością przedstawiliśmy ofertę edukacyjną Instytutu Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska. Opowiedzieliśmy również jak wyglądają zajęcia m.in. na kierunku Ochrona środowiska, jak i życie studenckie w Rzeszowie.

23.05.2022

Spotkanie z nauką w plenerze, czyli Piknik Nauki Eksploracje 2022

piknik nauki_800.jpg [173.51 KB]

W ostatnią sobotę, 21 maja 2022, w Rzeszowie odbył się Piknik Nauki „Eksploracje”. Z każdą kolejną edycją wydarzenie przyciąga zarówno wystawców jak i odwiedzających – pasjonatów nauki. Pracownicy Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska z pomocą studentów kierunku Ochrona Środowiska mieli okazję zaprezentować czym zajmują się w codziennej pracy naukowej. A uczestnicy przy pomocy lup i mikroskopów mogli przekonać się co żyje w kropli wody i jakie organizmy można spotkać na dnie rzek i potoków. Dużym zainteresowaniem cieszył się także kolorowy świat porostów.

Piknik Nauki to doskonała okazja, aby w plenerze, a nie w salach wykładowych i laboratoriach opowiedzieć jak ciekawe jest studiowanie przyrodniczych kierunków w Instytucie Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska.

Warsztaty zorganizowane przez pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska podczas Pikniku Nauki "Eksplorcje":

Życie na dnie rzeki – jak przetrwać gdy wszystko wokół płynie?
Przez lupę widzi się więcej, czyli fascynujący świat porostów
Świat w kropli wody

10.05.2022

Innowacyjne podejście do zarządzania piętrzeniami bobrowymi znalazło międzynarodowe uznanie

Innowacyjne podejście do zarządzania piętrzeniami bobrowymi w potokach górskich, zaproponowane przez pracowników UR, znalazło międzynarodowe uznanie. Wyniki badań prowadzonych przez pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska (Instytut Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska) opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Science of the Total Environment (200 pkt MEiN, Impact Factor 7.96). Autorami publikacji pt. „Impact of fine-grained sediment on mountain stream macroinvertebrate communities: Forestry activities and beaver-induced sediment management” są: dr hab. Aneta Bylak, prof. UR i prof. dr hab. Krzysztof Kukuła.

W publikacji przedstawiono wyniki kilkuletnich, kompleksowych badań w Międzynarodowym Rezerwacie Biosfery „Karpaty Wschodnie”. Autorzy wskazali, że choć osady drobnoziarniste są naturalnym składnikiem systemów rzecznych, to działalność człowieka może powodować dramatyczny wzrost ich ilości. Na obszarach górskich źródłem osadów zakłócających funkcjonowanie ekosystemów wodnych jest często gospodarka leśna. W pracy testowano hipotezę, że biocenozy w badanych potokach będą się różnić stopniem zniekształcenia, w zależności od intensywności prac leśnych w zlewni. Autorzy wykazali, że zamulanie dna potoków górskich może zaburzyć strukturę sieci troficznych całych ekosystemów. Jednocześnie, w pracy przedstawiono dowody na pozytywny wpływ obecności bobrów na terenach lasów eksploatowanych gospodarczo. Stawy bobrowe akumulując osady, hamują degradację potoków i przyczyniają się do odtworzenia naturalnej struktury biocenozy. Wychwytywanie i magazynowanie drobnych osadów w stawach bobrowych może przyspieszyć procesy rewitalizacji cieków górskich.

Dobre praktyki eksploatacji lasów, zwłaszcza na obszarach górskich, powinny uwzględniać inżynierską działalność bobrów poprzez zachowanie budowanych przez nie tam i stawów.

Artykuł dostępny jest na stronie internetowej czasopisma: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969722021726

16.02.2022

Kampus „Zalesie” i zlewnia potoku Matysówka bohaterami prestiżowej publikacji naukowej

Publikacja_GA_900.jpg [210.52 KB]

Miło nam podzielić się informacją, że w ostatnich dniach w czasopiśmie Science of the Total Environment (6 miejsce na świecie wg rankingu Scopus – Environmental Engineering, 200 pkt MEiN, Impact Factor 7.96) ukazała się publikacja pracowników Instytutu Nauk Rolniczych, Ochrony i Kształtowania Środowiska, która powstała we współpracy ze studentami trzech kierunków studiów prowadzonych na UR.

Autorami publikacji pt. „Small stream catchments in a developing city context: The importance of land cover changes on the ecological status of streams and the possibilities for providing ecosystem services” są: Aneta Bylak, Krzysztof Kukuła, Bernadetta Ortyl, Elżbieta Hałoń, Agata Demczyk, Kinga Janora-Hołyszko, Justyna Maternia, Łukasz Szczurowski i Jolanta Ziobro.

Artykuł ma charakter interdyscyplinarny i jest efektem współpracy pracowników Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska oraz Zakładu Ochrony Przyrody i Ekologii Krajobrazu. Z własnej inicjatywy, w 2016 roku w część badań terenowych i laboratoryjnych zaangażowali się członkowie Koła Naukowego Przyrodników: cztery studentki kierunku Ochrona Środowiska, studentka kierunku Odnawialne Źródła Energii i Gospodarka Odpadami oraz student kierunku Biologia.

W publikacji przedstawiono wyniki badań rozpoczętych jeszcze na początku lat 90. ubiegłego wieku, a zakończonych w roku 2017. W artykule zwrócono uwagę na fakt zachowania przez zlewnię potoku Matysówka wielu walorów przyrodniczych, pomimo szybko postępującej urbanizacji. Zaskakujące jest to, że jeszcze w latach 90. potok ten był silnie zdegradowany, choć zlewnia pozostawała jeszcze poza strefą miejską. Współcześnie, mimo braku działań ukierunkowanych na jego rewitalizację, stan potoku wyraźnie się poprawił, a w szeregu cech zlewni dostrzec można duży potencjał przyrodniczy. W analizach walorów krajobrazu miejskiego dostrzega się znaczenie naturalnych obszarów w miastach, a są one często nazywane „przestrzeniami zielonymi” (green spaces) np. pozostałości lasów czy łąk, oraz „przestrzeniami niebieskimi” (blue spaces) tj. naturalnymi zbiornikami i ciekami wodnymi. Gdy w miastach brakuje takich obszarów, próbuje się wprowadzać, często kosztowne, „substytuty naturalności”, np. tworząc ogrody na dachach czy budując oczka wodne. Przykład potoku Matysówka pokazuje, że przemiany gospodarcze w obszarach podmiejskich mogą w sposób nieplanowany, stworzyć szansę na utworzenie wartościowego terenu wypoczynkowego dla mieszkańców miasta. Niezbędne są jednak