Informacje ogólne
Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych powstało z myślą stworzenia platformy współpracy Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego z międzynarodowym otoczeniem społeczno-gospodarczym, a także jako instrument wsparcia badań naukowych o tematyce transgranicznej.
Za początek działań Centrum można uznać rok 2013, w którym podpisana została umowa partnerska w sprawie powołania Naukowo-Informacyjno-Statystycznego Klastra Transgranicznego (podpisana we Lwowie w dniu 20 marca 2013 roku). Partnerami tej umowy byli:
- Instytut Badań Regionalnych Narodowej Akademii Nauk Ukrainy z siedzibą we Lwowie,
- Urząd Statystyczny we Lwowie,
- Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki Wydział Ekonomii,
- Organizacja Społeczna Lwowski Regionalny Związek Ekonomistów,
- Urząd Statystyczny w Rzeszowie,
- Wydział Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS.
Początkowo Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych funkcjonowało jako jednostka nieformalna, w ramach której zrealizowano kilka konferencji naukowych. Były to m.in.:
- „Potencjał społeczno-gospodarczy współpracy transgranicznej” 18-20 kwietnia 2016 Lwów, Uniwersytet Narodowy Iwana Franki we Lwowie,
- „Tworzenie systemu kluczowych wskaźników oceny rozwoju społeczno–gospodarczego obszarów transgranicznych”, 25 -26 kwietnia 2017 r., Uniwersytet Narodowy Iwana Franki we Lwowie, Urząd Statystyczny we Lwowie Lwów,
- Międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Depopulacja w krajach i regionach Trójmorza uwarunkowania i konsekwencje”, 17 lutego 2020 r. Uniwersytet Rzeszowski.
Pełna lista konferencji znajduje się na stronie Konferencje naukowe.
W 2018 roku zostały sformalizowane działania Centrum, na podstawie Uchwały Senatu Uniwersytetu Rzeszowskiego nr 394/12/2018 z dnia 20 grudnia 2018 roku o utworzeniu Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych będącego centrum naukowym. Na mocy Uchwały Centrum stało się jednostką organizacyjną (badawczą) Uniwersytetu Rzeszowskiego, prowadzącą i wspierającą interdyscyplinarną działalność badawczą, szkoleniową, ekspercką i promocyjną, jak również pełni rolę koordynatora oraz integratora działań związanych z szeroko rozumianą problematyką regionalną i transgraniczną. Siedziba Centrum mieściła się na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego, obecnie Instytutu Ekonomii i Finansów.
Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych realizuje swoje zadania m.in. poprzez:
- prowadzenie badań naukowych i innowacyjnych projektów,
- budowanie zasobów informacyjnych dotyczących procesów i gospodarek transgranicznym mających znaczenie nie tylko regionalne, ale także strategiczne dla kształtowania polityk makroekonomicznych z perspektywą utworzenia Obserwatorium Regionów Trójmorza,
- koordynację współpracy w ramach Obserwatorium Regionów Trójmorza oraz Naukowo-Informacyjno-Statystycznego Klastra Transgranicznego „INFOSTAT UKRAINA-POLSKA”,
- organizowanie/współorganizowania spotkań, wykładów otwartych, debat, seminariów, konferencji i kongresów.
Pełna lista znajduje się na stronie Zadania Centrum.
W ramach Centrum powołano czasopismo TRANSBORDER ECONOMICS International Journal on Transborder Economics, Politics and Statistics.
W 2016 roku został wydany pierwszy numer TRANSBORDER ECONOMICS International Journal on Transborder Economics, Politics and Statistics, przy współpracy z Urzędem Statystycznym w Rzeszowie, Association of European Border Regions i Euroregionu Karpackiego. Potem kolejne, aż do roku 2022, gdzie rozszerzona została nazwa TRANSBORDER ECONOMICS International Journal on Transborder Economics, Finance, Politics and Statistics. Co warte podkreślenia, czasopismo ukazuje się w wersji anglojęzycznej a członkami kolegium redakcyjnego są eksperci z Polski i z zagranicy.
Natomiast we współpracy z Urzędem Statystycznym w Rzeszowie opracowana została monografia pt. Obszary transgraniczne Polski, Ukrainy i Słowacji – czynniki progresji i peryferyzacji, Wyd. Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów 2015.
Realizując swoje założenia współpracy z innym ośrodkami naukowymi, Centrum współpracuje aktywnie z Naukowym Instytutem Rozwoju Samorządu Terytorialnego Województwa Lubelskiego. 17 września 2020 roku jako przedstawiciel Centrum dr hab. Elżbieta Feret, prof. UR została zaproszona do udziału w Radzie Naukowej Instytutu Rozwoju Samorządu Terytorialnego Województwa Lubelskiego (zaproszenie). W wyniku pracy w Radzie zorganizowany został Samorządowy Kongres Gospodarczy w ramach II Forum Regionów Trójmorza z udziałem Centrum Uniwersytetu Rzeszowskiego, który odbył się w dniach 29 i 30 czerwca 2021 roku w Lublinie.
Współpraca w tym obszarze skutkowała także kolejnym zaproszeniem dr hab. Elżbiety Feret, prof. UR jako przedstawiciela Centrum do udziału w pracach Rady Programowej Samorządowego Kongresu Trójmorza w ramach III Forum Regionów Trójmorza, które odbyło się w Lublinie w dniach 16-17 maja 2023 roku (zaproszenie).
Prowadząc swoja działalność Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych aktywnie włączyło się w działania związane ze szczególną sytuacją Podkarpacia związaną z wojną w Ukrainie. Efektem tych zainteresowań było zorganizowanie we współpracy z Panią dr Ewą Leniart Wojewodą Podkarpackim oraz Panem dr. hab. Markiem Cierpiał-Wolanem, prof. UR Dyrektorem Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, w dniu 3 marca 2023 roku konferencji pt. "Sytuacja geopolityczna. Świat-Europa-Region". Konferencja odbyła się w Urzędzie Wojewódzkim w trybie hybrydowym, mając na celu przybliżenie sytuacji faktycznej naszego regionu położonego blisko granicy z Ukrainą oraz wskazanie skutków i przyszłych wyzwań. Jej uczestnikami byli przedstawiciele i eksperci z Polski i z zagranicy, przedstawiciele administracji rządowej oraz służb mundurowych.
Wynikiem spostrzeżeń poczynionych podczas Konferencji było wskazanie potrzeby przygotowania kolejnej, tym razem w murach naszej Alma Mater, Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt. „Uchodźcy z Ukrainy w Polsce – skutki i wyzwania społeczno-prawne” zaplanowanej na 29 maja 2023 roku. Problematyka tej Konferencji zogniskowana została na trzech obszarach tematycznych: Health of refugees from Ukraine in Poland 2022. Survey findings; Formalno-prawnych skutkach masowego napływu uchodźców z Ukrainy oraz Podkarpackie doświadczenia dużego napływu uchodźców z Ukrainy. Swoją obecność zapowiedzieli m.in.: Agnieszka Ścigaj, Minister – członek Rady Ministrów, Maksym Kozicki, Przewodniczący Lwowskiej Administracji Obwodowej, dr Paloma Cuchi, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Ane Just Ohrt - Emergency Response Coordination Centre (agenda).
Efektem pokonferencyjnym będzie przygotowanie specjalnego numeru publikacji TRANSBORDER ECONOMICS International Journal on Transborder Economics, Finance, Politics and Statistics.
W dniach 1-06.07.2024 r. w ramach “Forum of German and Polish Universities of Administration” odbyło się Polsko-Niemieckie Seminarium Studenckie „Administrative challenges related to persons from Ukraine under temporary protection”. Seminarium zorganizowane zostało w ramach Projektu Regionalnej Inicjatywy Doskonałości. W seminarium udział wzięło 30 studentów oraz pracowników naukowych szkół wyższych zrzeszonych w Forum of German and Polish Universities of Administration, przedstawicieli: Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Uniwersytetu Warszawskiego, Hochschule für Wirtschaft und Recht Berlin oraz Hochschule für öffentliche Verwaltung Kehl. Komitetowi Organizacyjnemu przewodniczyła Prof. dr hab. Elżbieta Feret – Dyrektor Centrum Badań Regionalnych i Transgranicznych oraz dr hab. Krzysztof Żarna prof. UR, członkami komitetu organizacyjnego byli pracownicy Zakładu Prawa Finansowego oraz Pracowni Kryminalistycznej Instytutu Nauk Prawnych.
Tematem przewodnim Seminarium były wyzwania związane z uchodźcami z Ukrainy, w ramach którego studenci przygotowywali prace dotyczące problematyki ochrony tymczasowej uchodźców. Studenci pracowali pod opieką nauczycieli akdemickich w ramach szczegółowych tematów: “Temporary protection in German and Poland – general problems, challenges, practice”, “Temporary protection and human rights”, “Temporary protection under administrative law“, “Providing an education system for refugees from Ukraine” and “Tax and the social security regulations regarding Ukrainian refugees”. Efekty prac zostały wydane w formie referatów opublikowanych w czasopiśmie „Transborder Economics”.
W trakcie pobytu w Uniwersytecie Rzeszowskim uczestnicy Seminarium odwiedzili „Welcome Center”, Laboratorium Kryminalistyczne oraz Bibliotekę Uniwersytetu Rzeszowskiego, a także spotkali się z Prorektor ds. Studenckich oraz Kształcenia dr hab. Elżbietą Rokosz, prof. UR. Podczas Seminarium zorganizowane zostało spotkanie z przedstawicielami Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego zajmującymi się problematyką uchodźców - Dyrektor Ireną Marszałek-Czekierdą, Dyrektorem Jakubem Dzikiem oraz Pełnomocnik Wojewody Małgorzatą Majką-Onyszkiewicz, którzy przedstawili problematykę roli władz Województwa Podkarpackiego w rozwiązywaniu problemów migracyjnych.