KATEDRA BADAŃ SZKOŁY
Prof. dr hab. Roman Pelczar - kierownik
Prof. dr hab. Roman Pelczar
Dr hab. Edmund Juśko, prof. UR
Dr hab. Marek Paluch, prof. UR
Dr hab. Ryszard Pęczkowski, prof. UR
Dr Ewa Barnaś-Baran
Dr Anna Batiuk
Dr Elżbieta Dolata
Dr Zofia Frączek
Dr Radosław Malikowski
Dr Justyna Meissner-Łozińska
Dr Beata Romanek
Dr Anna Śniegulska
Dr Wiesława Walc
Dr Monika Zielińska-Czopek
Katedra realizuje następujący Priorytetowy Obszar Badawczy (POB):
SZKOŁA – PRZESZŁOŚĆ, TERAŹNIEJSZOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ – UWARUNKOWANIA FUNKCJONOWANIA
UZASADNIENIE:
Cechą charakterystyczną polskiego systemu edukacji, i nie tylko, po ostatnich reformach są zmiany dokonujące się w jego podstawowym elemencie, a mianowicie szkole. Reforma ustroju szkolnego i wprowadzenie nowej struktury organizacyjnej (najpierw systemu 6 + 3 + 3, a następnie 8 + 4) z jednej strony, z drugiej zaś utrzymujący się od wielu lat niż demograficzny sprawia, że polska szkoła stała się miejscem dynamicznych zmian ilościowych i jakościowych. Teza o wyludnianiu się szkoły, bez względu na poziom organizacyjny, znajduje potwierdzenie nie tylko w danych statystycznych, ale przede wszystkim w codziennej praktyce, gdzie coraz częściej władze jednostek samorządu terytorialnego stają przed koniecznością podejmowania niezwykle trudnych decyzji – likwidować czy utrzymywać coraz mniej liczne szkoły, jak kształtować właściwą, dostosowaną do potrzeb i możliwości strukturę sieci szkolnej, jakie są zagrożenia wynikające z systematycznego zmniejszania się liczby uczniów w szkołach, jakie efekty przynoszą kolejne zmiany programowe, itp. Określenie „mała szkoła” od kilkunastu lat odmieniane jest na wszystkie możliwe sposoby, używane w różnych kontekstach i sytuacjach, jest przedmiotem dyskusji i sporów, a także coraz częściej źródłem konfliktów społecznych. Mała szkoła nigdy nie należała szczególnego zainteresowania władz oświatowych, a jeżeli już, to jako źródło problemów natury ekonomicznej, organizacyjnej, społecznej, czy też pedagogicznej. Często traktowana jest jako obszar realizacja partykularnych interesów różnych osób i grup, często niewiele mających wspólnego z działalnością edukacyjną. Ponadto kategoria „mała szkoła” jest praktycznie nieobecna w dyskursach teoretycznych i empirycznych, wokół której powstało wiele mniej lub bardziej uzasadnionych opinii i ocen, z wyraźną tendencją negatywnych stereotypów. Instytucja małej szkoły nie jest charakterystyczna wyłącznie dla polskiego systemu edukacji. Jest ona obecna praktycznie w każdym systemie edukacji. Uwzględniając powyższe obszar badawczy dotyczący funkcjonowania małych szkół jest próba ujęcia problemów tego elementu systemu edukacji, nie tylko w kategoriach empirycznej diagnozy, ale także analiz interdyscyplinarnych w perspektywie poszukiwania optymalnych rozwiązań organizacyjnych, programowych, ekonomicznych, itp. W ten sposób Instytut Pedagogiki stanie się jedynym ośrodkiem naukowym w Polsce, który w sposób kompleksowy podejmuje badania tego obszaru polskiego systemu edukacji. Stwarza on nieograniczoną przestrzeń do prowadzenia badań empirycznych i rozważań teoretycznych, miedzy innymi poprzez realizacje różnorodnych ścieżek badawczych, począwszy od analizy dziedzictwa szkolnictwa galicyjskiego i II Rzeczypospolitej w kontekście współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, poprzez analizę ekonomicznych, prawnych, socjologicznych, kulturowych uwarunkowań funkcjonowania małych szkół, badanie skutków likwidacji instytucji szkół, w tym szczególnie małych szkół, badanie efektywności procesów dydaktyczno – wychowawczych do szerokich badań komparatystycznych funkcjonowania małych szkół w Europie i świecie. W realizacji badań w tym obszarze znaczące miejsce zajmą studenci różnych kierunków studiów prowadzonych w IP.