Wady postawy dzieci w wieku od 3 do 18 lat stanowią jeden z najczęściej występujących problemów zdrowotnych na Świecie. Etiologia nie jest jednorodna a dodatkowym czynnikiem negatywnym jest szybkie tempo życia współczesnego człowieka. Uważa się, że szczególne zagrożenia dla postawy ciała dziecka występują w okresach o najszybszym tempie wzrastania, co ma miejsce w wieku 6-7 lat oraz w okresie pokwitania.

Wady postawy ciała u dzieci w Polsce występują w różnym stopniu zależnie od regionu. Z reguły są to wadliwe postawy nawykowe, które w znacznym stopniu wpływają na zwiększenie w populacji grupy osób z wadami postawy.

Coraz częstsze epidemie nadwagi i otyłości u dzieci w wieku szkolnym mogą być jedną z przyczyn rosnącej liczby dzieci z nieprawidłową postawą ciała. Wzrastający odsetek dzieci z nadwagą i otyłością, jak również dzieci z wadami postawy ciała uzasadnia potrzebę badań dzieci w wieku szkolnym.

Biorąc pod uwagę powyższe względy, opracowano projekt edukacyjno-naukowy mający na celu ocenę postawy ciała dzieci ze szkół gminy Trzebownisko. Projekt ten realizowany był w latach 2016-2019 przez pracowników Instytutu Fizjoterapii Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego, pracowników Centrum Rehabilitacji REHAMED-CENTER Sp. z o.o. w Tajęcinie oraz Urząd Gminy Trzebownisko.

W pierwszym roku do badań przystąpiło blisko 500 uczniów w wieku od 6-16r.ż. W kolejnych latach, kolejne 800 osób. Po uzyskaniu zgody rodzica i ucznia wykonywano badanie postawy ciała z wykorzystaniem systemu Zebris, badanie równowagi na platformie stabilometrycznej Zebris, badanie składu masy ciała analizatorem Tanita 780 oraz wykonano pomiary antropometryczne.

Badania dostarczyły wiedzy o skali problemu wad postawy oraz zaburzeń masy ciała w gminie Trzebownisko. Projekt zakończony został publikacjami w czasopismach z IF oraz monografii.

Teresa Pop - koordyantor projektu / pracownik naukowy

Członkowie zespołu: Joanna Baran, Justyna Leszczak, Aneta Weres, Ewelina Czenczek-Lewandowska.

2. Dowody wkładu działalności naukowej

1) Wojciech Rusek, Leszczak Justyna, Baran Joanna, Marzena Adamczyk, Aneta Weres, Rafał Baran, Grzegorz Inglot, Ewelina Czenczek-Lewandowska, Sławomir Porada, Teresa Pop “The role of body mass category in the development of faulty postures in school age children from a rural area in south-eastern Poland – a cross-sectional study.” BMJ Open 2019;9:e030610. doi:10.1136/bmjopen-2019-030610

2) Adamczyk Marzena, Rusek Wojciech, Baran Joanna, Leszczak Justyna, Pop Teresa „Wpływ rehabilitacji na symetrię obciążania kończyn dolnych u dzieci ze skoliozami idiopatycznymi – badania pilotażowe.” [W:] Rehabilitacja 2018. red. prof. Teresa Pop. Rzeszów 2019, wyd. BONUS LIBER Sp. z o. o. s. 9-23. ISBN ISBN 978-83-65931-61-0.

3) Wojciech Rusek, Joanna Baran, Justyna Leszczak, Marzena Adamczyk, Aneta Weres, Rafał Baran, Grzegorz Inglot, and Teresa Pop „The Influence of Body Mass Composition on the Postural Characterization of School-Age Children and Adolescents.” BioMed Research International Volume 2018, Article ID 9459014, 7 pages

https://doi.org/10.1155/2018/9459014

4) Rusek Wojciech, Pop Teresa, Baran Joanna, Adamczyk Marzena, Bożyk Olga „Epidemiologia skolioz w Polsce i wybranych krajach – analiza piśmiennictwa” [W:] Rehabilitacja 2017. red. prof. Teresa Pop. Rzeszów 2018, wyd. BONUS LIBER Sp. z o. o. s. 147-166. ISBN 978-83-65931-15-3.

5) Wojciech Rusek, Teresa Pop, Marzena Adamczyk, Joanna Baran: „Symetria obciążania kończyn dolnych u dzieci i młodzieży ze skoliozami idiopatycznymi. (Lower extremities loading in children and adolescents with idiopathic scoliosis)” [W:] Rehabilitacja 2016 pod. Red. prof. Teresy Pop, wyd. Bonus Liber Rzeszów 2017: 231-250 ISBN 978-83-65441-62-1

3. Charakterystyka wpływu społecznego

Problem wad postawy dotyczy bardzo wielu dzieci. W wielu przypadkach rodzice nie mają świadomości, że z ciałem ich dzieci dzieje się coś nie tak. Dlatego postanowiono wyjść naprzeciw temu problemowi i zorganizować serię bezpłatnych badań i konsultacji dla dzieci i rodziców z gminy Trzebownisko.

Po wykonanych badaniach rodzice otrzymali raport z badania z opisem uzyskanych wyników. Ponadto rodzic mógł skorzystać z bezpłatnej konsultacji w Centrum Rehabilitacji.

W ocenie wykorzystano wysoce specjalistyczny, rzetelny i powtarzalny sprzęt. Część z rodziców dowiedziało się o istniejącym problemie, część miało możliwość sprawdzenia czy nastąpiła poprawa pod wpływem prowadzonej rehabilitacji. Dodatkową korzyścią dla uczestników był fakt, iż przeprowadzone badanie było bezpłatne i dostępne dla każdego kto chciał wziąć w nim udział. Dzięki temu mogły skorzystać wszystkie chętne rodziny. Na terenie gminy Trzebownisko funkcjonują także Domy Dziecka. Ich wychowankowie również poddani zostali ocenie a wyniki trafiły do opiekunów.

Oprócz indywidualnych wyników dla rodziców, autorzy opracowali również wyniki zbiorcze, które przedstawili w w/w publikacjach naukowych oraz podczas konferencji naukowych. Prace opublikowane w otwartym dostępie umożliwiają skorzystanie z nich jako źródło wiedzy dla innych badaczy, rodziców i praktyków.

4. Dowody wpływu społecznego

Przedstawione referaty podczas konferencji:

1) XII Międzynarodowe Dni Rehabilitacji, Rzeszów, 20-21.02.2020r.

Rusek Wojciech, Baran Joanna, Leszczak Justyna, Adamczyk Marzena, Weres Aneta, Baran Rafał, Pop Teresa „Skład masy ciała a postawa u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym”.

2) IX Międzynarodowe Dni Rehabilitacji, Rzeszów, 23-24.02.2017r.

Rusek Wojciech, Pop Teresa, Baran Joanna, Adamczyk Marzena, Weres Aneta, Baran Rafał, Korczowski Bartosz, Posadzki Paweł „Postawa ciała dzieci w wieku szkolnym w zależności od składu masy ciała”.

Uzasadnienie interdyscyplinarności działalności naukowej o przełomowym znaczeniu dla rozwoju nauki

Przedstawiony projekt jest działalnością o charakterze interdyscyplinarnym. Autorzy we współpracy z naukowcami z nauk medycznych ocenili skalę problemu jak również umożliwili rodzicom wczesną interwencję w przypadku wykrycia zmian w postawie ciała.